سنگ های تزیینی متداول در ایران شامل گرانیت ، مرمریت ، تراورتن ، چینی و مرمر ( اونیکس ) است که پراکندگی آنها از نظر زمانی و مکانی به صورت زیر است :

گرانیت : سنگ های گرانیتی به مفهوم تجاری در ایران عمدتاً از انواع آذرین درونی شامل گرانیت ، گرانودیوریت ، دیوریت و گابرو به میزان کمتر، سنگ های اولترامافیک و هورنفلس هاست که در ادوار مختلف زمین شناسی ازپرکامبرین تا اواخر دوران سوم قرار میگیرند. سنگ های گرانیتی ایران دارای رنگ های مختلف سفید، خاکستری، صورتی ، سبز و سیاه بوده که انواع سفید، خاکستری و صورتی در گروه گرانیت تا دیوریت و انواع سبز و سیاه در گروه گابرو ، دیاباز ، بازالت ، اولترامافیک و هورنفلس قرار میگیرد. سنگ های گرانیتی عمدتاً در دوران دوم ( ژوراسیک و کرتاسه ) شامل گرانیت های شیرکوه، شاه کوه، الوند، شازند، کرکس، زاهدان، بزمان مشهد، قوشچی و پیرانشهر و .... ، دوران سوم ( الیگوسن ) شامل گرانیت خرمدره، علم کوه، کلاردشت و ... تشکیل شده اند . سنگ سبز البرز که در حقیقت سنگ های توفی سازند کرج با زمان ائوسن میباشد نیز به عنوان سنگ های گروه گرانیت در بدنه پل ها، دیوار سنگی پارک ها و محوطه های ساختمان های بزرگ اداری و برج ها ، سنگ چین خیابان ها و بعضاً به عنوان نمای بیرونی کاربرد دارد . مرمریت : سنگ های مرمریتی ایران عمدتاً سنگ های آهکی دگرگونه خفیف را در بر میگیرد که عمدتاً در ادوار زمین شناسی کرتاسه و الیگو– میوسن تشکیل شده اند . سنگ های مرمرین کرتاسه عمدتاً در مرکز ایران ( یزد ، کرمان ، اصفهان ) و محور سنندج، سیرجان ( سنندج ، کرمانشاه ، همدان ، اراک و ... ) و سنگ مرمرین ، الیگو- میوسن عمدتاً در منطقه زاگرس و اطراف سمنان و قم تمرکز دارند . سنگ های مرمریتی الیگو – میوسن حوضه زاگرس عمدتاً در استان های کرمانشاه ، ایلام ، فارس ، کهکیلویه ، چهارمحال و بختیاری ، لرستان و خوزستان تمرکز داشته و مربوط به سنگ آهک سازند آسماری می باشند ، در حالیکه مناطق اطراف سمنان ، قم و سایر نقاط ایران سنگ آهک سازند قم میباشد. از سنگ آهک های نومولیت دار ائوسن سنگ آهک سازند لار ( ژوراسیک بالا) نیز در بعضی مناطق مرکز ایران البرز و زاگرس نیز بعنوان مرمریت استفاده می شود . چینی : سنگ های چینی در ایران شامل سنگ آهک های دگرگونه مرمری شده و کاملاً باز بلورین میباشند که عمدتاً دارای زمان پرکامبرین – پالئوزوییک بوده و تحت تاثیر دگرگونی ناحیه ای و مجاورتی قرار گرفته اند . سنگ های مذکور عمدتاً در نوار دگرگونه محور سنندج – سیرجان گسترش داشته و بیشترین تمرکز آنها در نیریز قروه ، ازنا ، الیگودرز و جنوب استان کرمان ( فاریاب – ارزوئیه ) در بخش های شمال باختری ، میانی و جنوب خاوری این نوار دگرگونه میباشد . تراورتن : سنگ های تراورتن در ایران شامل نهشته های سنگ آهک چشمه ایست که در مناطق با فعالیت ژئوترمالی بالا و مجاور آتشفشان های جوان تمرکز دارند . بیشترین تمرکز این سنگ ها در مناطق آذرشهر ، محلات ، خضر آباد یزد و شمال تکاب ، شمال سیرجان و جنوب انار میباشد. این نهشته ها دارای زمان اوائل دوران چهارم تا حال حاضر بوده و هم اکنون نیز درحال تشکیل میباشند. مرمر ( اونیکس ) : سنگ های مرمر ( اونیکس ) در ایران همراه با نهشته های تراورتن در ارتباط با چشمه های آهکساز در شرایط خاص و به میزان بسیار کمتر تشکیل شده اند . ذخائر سنگ مرمر به علت ذخیره کم و محدود بودن ذخائر ، بیشتر به اتمام رسیده و مقدار کمی معادن فعال وجود دارد ، که عمدتاً در استان کردستان ، یزد و کرمان تمرکز دارند . - بررسی تولید سنگ در ایران و جهان علیرغم ذخائر و تنوع فراوانی که در سنگهای طبیعی ایران وجود دارد، ایران سهم بسیار ناچیزی از تولید و تجارت جهانی محصولات این صنعت را در اختیار دارد. به طور کلی می توان بیان کرد که سطح تولید جهانی در سالهای اخیر با شتاب بیشتری افزایش یافته و تعداد کشورهایی با رشد مثبت در تولید سنگ زیادتر شده است. بر اساس گزارش Stone Report 2003 ، در طول 10 سال اخیر تولید سنگ جهان بیش از 30 درصد رشد داشته و تولید ماربل و گرانیت نسبت به دهه های اخیر با رشد قابل ملاحظه ای روبه رو بوده که می توان این موضوع را با تکنیکهای جدید تولید، ساده تر شدن استخراج معادن سنگ و حمایت بخش تقاضا توجیه کرد. افت مختصر سال 2002، امکان رشد قابل ملاحظه در سال 2003 را فراهم کرده، به طوریکه میزان خالص تولید این سال با 11 درصد رشد (که بالاترین رشد از آغاز دهه 90 محسوب می شود) به رکورد 75 میلیون تن رسیده است. از لحاظ تقسیم بندی قاره ای، قاره های آسیا و اروپا به ترتیب با 5/34 و 5/29 میلیون تن تولید، 46 و 4/39 درصد و در مجموع 6/85 درصد از کل تولید سنگ جهان را تشکیل داده و دررتبه های بعدی قاره های آمریکا (3/10 درصد)، آفریقا (4درصد) و اقیانوسیه (3/0 درصد) قرار داشته اند. سال 2003شاهد افزایش نسبی در تولید قاره آسیا بوده که با رشد 3 واحدی سهم خود را به 46 درصد از کل تولید جهانی رسانده، در حالیکه تولید قاره های آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه تغییرات مختصری داشته است. در بین مهمترین کشورهای تولیدکننده سنگ در سال 2003، کشورهای چین ، هند، ایتالیا، اسپانیا و ایران به ترتیب با در اختیار داشتن 3/23، 3/11، 5/10، 7/7 و 5/6 درصد از تولید جهانی در رتبه های اول تا پنجم قرار داشته و در مجموع بالغ بر 59 درصد سنگ جهان توسط این 5 کشور تولید می شود که حاکی از درجه تمرکز بالای این صنعت در بخش تولید است. در سال 2003، 12 کشور که تولید بیش از یک میلیون تن داشته اند (شش کشور اروپایی شامل ایتالیا، اسپانیا، ترکیه، پرتقال، یونان و فرانسه و شش کشور غیراروپایی که سه کشور اول آسیایی هستند)، در مجموع چهار پنجم تولید کل جهان را به خود اختصاص داده اند. عمده ترین تولیدکنندگان سنگ دنیا کشورهای غیراروپایی می باشند که این موضوع با توجه به رشد چشمگیر چین، هند و تا حد کمتری ایران و برزیل قابل تطبیق می باشد ، در حالیکه آفریقای جنوبی در رکود قرار دارد و لازم است پیشرفت کشور مصر را مدنظر داشت. رویداد دیگر سال 2003 در زمینه تولید سنگ، پیشی گرفتن هندوستان از ایتالیا بوده، با این وجود برتری چین که هر سال در حال رشد است به حدی بوده که سهم این کشور از میزان تولید و به تبع آن بازار، نسبت به هندوستان دو برابر شده و بطور قابل ملاحظه ای با سایر کشورها فاصله دارد. براساس اطلاعات و آمار سال 1383، میزان ذخائر شناخته شده سنگهای تزئینی کشور حدود 1750 میلیون تن و میزان استخراج در حدود 11 میلیون تن می باشد. در واقع حدود 6/0 درصد ذخائر شناخته کشور استخراج شده و شاخص فوق نشان می دهد که در صورت توجه و سرمایه گذاری بیشتر به بخش استخراج می توان جایگاه کشور را از نظر تولید به میزان قابل ملاحظه ای ارتقاء داد. از 4/11 میلیون تن استخراج معادن سنگهای تزئینی سال 83، بیشترین میزان استخراج مربوط به معادن سنگ چینی (1/5 میلیون تن) و مرمریت (9/3 میلیون تن) بوده است. نکته قابل توجه آن است که با وجود اینکه ذخائر سنگ گرانیت در رتبه دوم ذخائر معادن سنگهای تزئینی قرار دارد و از نظر قیمت جهانی این سنگها و محصولات آنها به عنوان گرانترین سنگهای تزئینی شناخته می شوند اما به دلیل عدم سرمایه گذاری کافی، در این سال حدود 9/0 میلیون تن از معادن سنگهای گرانیت استخراج شده و استخراج این معادن در رتبه چهارم می باشد.در حال حاضر حدود 5000 واحد فرآوری سنگ در کشور مشغول به فعالیت می باشد که از این میزان تا پایان هشت ماهه سال 1384، 2744 واحد آن دارای پروانه تأسیس یا بهره برداری وزارت صنایع و معادن را دارا بوده و بیش از 2200 واحد فاقد این پروانه بوده و صرفاً دارای کارت شناسایی می باشند. قطعاً عدم وجود اطلاعات کافی از وضعیت حدود 45 درصد واحدهای فعال فرآوری سنگ کار برنامه ریزی و سیاست گذاری برای آینده صنعت سنگ رابا مشکل مواجه خواهد ساخت. - بررسی صادرات سنگ کشور با مطالعه روند صادرات سنگ و محصولات سنگ طبیعی طی سالهای مختلف می توان به نکات مهمی از جمله توان صادراتی ایران، مقدار تقاضا برای انواع مختلف سنگهای صادراتی کشور، ارزش صادرات این کالا و کشورهای متقاضی این صادرات رسید. بدین منظور روند صادرات سنگهای کشور به صورت کلی و سپس به تفکیک سنگهای کار نشده و کار شده بر اساس مقدار و ارزش در دوره 84-1379 مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرند. مطالعه روند صادرات سنگ طی سالهای 1379 الی 1384 نکات قابل توجهی را مشخص می سازد که عمدتاً در جهت حرکت به سمت افزایش مستمر وزنی صادرات و نوسانات قیمت سنگ و محصولات سنگ طبیعی نمود پیدا می کند. در طی دوره 84-1379، مقدار صادرات سنگهای کشور در تمامی سالهای مورد بررسی از رشد مثبتی برخوردار بوده است. در سال 1379، مقدار صادرات سنگهای تزئینی در حدود 311 هزار تن بوده که این رقم در انتهای سال 1383 به حدود 530 هزار تن رسیده و رشدی معادل 71 درصد و میانگین رشد سالانه آن در حدود 11 درصد بوده است.(مقدار صادرات سنگهای تزئینی در هشت ماهه اول سال 84 حدود 470 هزار تن گزارش شده است) برخلاف روند روبه رشد مقداری صادرات سنگ، ارزش صادرات سنگهای ایران دارای روند رشد سینوسی رو به بالا بوده که این امر ناشی از نوسانات قابل ملاحظه قیمت این محصولات می باشد. در سال 1379، ارزش صادرات سنگ حدود 33 میلیون دلار بوده که با رشد 164 درصدی به حدود 87 میلیون دلار در سال 83 و 110 میلیون دلار در هشت ماهه سال 84 رسیده است. در طول دوره 83-1379، میانگین رشد هندسی سالانه ارزش صادرات سنگهای تزئینی حدود 21 درصد در سال بوده است. قیمت هر تن سنگ صادرشده از 105 دلار در سال 1379 با 56 درصد افزایش به 164 دلار در سال 1383 رسیده که به طور میانگین سالانه در حدود 9 درصد رشد داشته است. روند نوسانی تغییرات قیمت سنگ صادراتی، عامل تعیین کننده الگوی سینوسی ارزش صادرات سنگهای تزئینی می باشد. برای اینکه دلایل ناهماهنگی های مشهودی که در تغییرات مقدار و ارزش صادرات سنگ کشور به چشم می خورد مشخص شود، صادرات سنگهای کار شده و کار نشده به صورت مجزا مورد بررسی قرار گرفته است. - مقایسه مقدار، ارزش و قیمت صادرات سنگهای کارنشده مطالعه مقدار، ارزش و قیمت صادرات سنگهای کارنشده بیانگر آن است که در اغلب سالها مقدار و ارزش صادرات این محصولات روند صعودی داشته ولی نکته قابل توجه این سنگها در مقایسه با صادرات سنگهای کارشده این است که قیمت هر واحد تولید، طی سالیان اخیر رشد بسیار کندی داشته است. (بطور میانگین 4 درصد در سال) مقدار صادرات سنگهای کارنشده از 215 هزار تن در سال 79 با 77 درصد افزایش به حدود 381 هزار تن در سال 83 و 350 هزار تن در هشت ماهه اول سال 84 افزایش یافته است. در طی این مدت به جز سال 80، در سایر سالها روند صعودی در صادرات سنگهای کارنشده مشاهده می شود و بطور میانگین از رشد 12 درصدی در دوره 83-1379 برخوردار بوده است. ارزش صادرات سنگهای کارنشده با 121 درصد افزایش از حدود 9/14 میلیون دلار در سال 79 به رقم 9/32 میلیون دلار در سال 83 و 9/30 میلیون دلار در هشت ماهه اول 84 افزایش یافته و بطور میانگین از رشدی معادل 17 درصد در سال برخوردار بوده است. در طی این سالها به جز سال 80، در سایر سالها ارزش صادرات این محصولات افزایش داشته است. از نظر قیمت، در سال 79 متوسط قیمت هر تن صادرات سنگ کارنشده معادل 69 دلار بوده که این رقم با 25 درصد افزایش به 86 دلار در سال 83 و 88 دلار در هشت ماهه اول 84 رسیده که میانگین رشد سالانه آن حدود 4 درصد بوده که در مقایسه با میانگین رشد قیمت سنگهای کارشده (18 درصد)، تفاوت قابل ملاحظه ای به چشم می خورد. لازم بذکر است که در سال 79، صادرات سنگهای کارنشده 1/69 درصد از کل صادرات سنگ را تشکیل داده که این رقم در هشت ماهه اول سال 84 با وجود رشد ناچیز قیمت این کالاها به 4/74 درصد ارتقاء یافته است . نتایج محاسبات نشان می دهد که در طی روند زمانی نسبت مقدار صادرات سنگهای کارشده به کارنشده از 45/0 در سال 1379 به 34/0 در هشت ماهه اول 1384 رسیده در حالیکه با وجود چنین تغییری در ترکیب صادراتی سنگ، نسبت ارزش صادرات سنگهای کارشده به کارنشده از 20/1 در سال 79 به 54/2 در هشت ماهه اول 1384 رسیده است. - مقدار، ارزش و قیمت صادرات سنگهای کارشده آمار مربوط به مقدار، ارزش و قیمت صادرات سنگ کارشده در دوره 84-1379 نشان می دهد مقدار صادرات سنگهای کارشده با رشد 55 درصدی از 96 هزار تن در سال 1379 به 149 هزار تن در سال 83 افزایش یافته است. بطور میانگین هر ساله مقدار صادرات سنگهای کارشده در حدود 9 درصد رشد داشته، اما روند رشد این نوع محصولات به صورت سینوسی بوده و در سالهای 81 و 83 رشد منفی در صادرات این بخش از صنعت سنگ مشاهده می شود. ارزش صادرات سنگهای کارشده از حدود 9/17 میلیون دلار در سال 79 با رشد قابل ملاحظه 201 درصد به 8/53 میلیون دلار در سال 83 و 6/78 میلیون دلار در هشت ماهه اول سال 84 رسیده است. به طور میانگین در دوره 83-1379 رشد سالانه ارزش صادرات این محصولات در حدود 25 درصد بوده است. میانگین قیمت هر تن صادرات سنگ کارشده در سال 1379 حدود 186 دلار بوده که این رقم در سال 83 به 360 دلار در هر تن رسیده و معادل 94 درصد رشد داشته است (اطلاعات تأئید نشده گمرک ایران حاکی از آن است که در هشت ماهه اول سال 84 ارزش صادرات هر تن سنگ کار شده به رقم 653 دلار رسیده که نزدیک به دو برابر سال 83 می باشد). بطور میانگین در دوره 83-1379 هر سال قیمت هر تن صادرات سنگ تزئینی در حدود 14 درصد افزایش داشته است. نکته قابل تأمل در آمار و اطلاعات فوق آن است که با وجود ارزش افزوده بالای سنگهای کارشده و تفاوت محسوس قیمت این سنگها در مقایسه با سنگهای کارنشده، سهم صادرات سنگهای کارشده از کل صادرات سنگ به مرور زمان کاهش یافته است. برای مثال این نسبت در سال 79، 9/30 درصد بوده در حالیکه در هشت ماهه اول سال 84 به رقم 6/25 درصد کاهش یافته ولی در مقابل سهم ارزش صادرات سنگهای تزئینی از کل صادرات سنگ از 5/54 درصد سال 79 به 8/71 درصد در هشت ماهه سال 84 افزایش یافته است. - صادرات سنگهای کشور با توجه به نوع و مقدار صادرات در سال 1379 صادرات سنگ ایران به رقم 310745 تن و ارزش صادرات بالغ بر 8/32 میلیون دلار بوده است. در این سال حدود 9/30 درصد مقدار و 5/54 درصد از ارزش صادرات سنگ مربوط به سنگهای کارشده و مابقی سنگهای کارنشده بوده است. در این سال بیشترین مقدار صادرات به کشور اوکراین بوده که از نظر مقدار و ارزش به ترتیب 9/17 و 22 درصد کل صادرات سنگ ایران تشکیل داده و در مجموع پنج کشور اوکراین، چین، کویت، ایتالیا و تایوان در حدود 4/65 و 6/39 درصد مقدار و ارزش سنگ صادراتی کشور را به خود اختصاص داده اند. از نظر منطقه جغرافیایی صادرات، کشورهای مناطق خاور دور، اروپا و خاورمیانه به ترتیب 39، 35 و 23 درصد از مقدار و از نظر ارزش صادرات، این مناطق به ترتیب 20، 41 و 33 درصد از کل ارزش صادرات را تشکیل داده اند. لازم بذکر است که در این سال میانگین قیمت هر تن سنگ صادراتی در حدود 105 دلار بوده است. در سال 1380 مقدار صادرات سنگ نسبت به مدت مشابه سال قبل در حدود 10 درصد افزایش یافته و به رقم 342768 تن رسیده و در مقابل به دلیل رشد محسوسی که در میانگین قیمت هر تن صادرات سنگ بوجود آمده (66 درصد افزایش قیمت)، ارزش سنگهای صادراتی 83 درصد افزایش یافته و به حدود 8/59 میلیون دلار رسیده است. در ضمن هر تن سنگ صادراتی در سال 80 حدود 175 دلار فروخته شده است. در این سال 39 درصد از مقدار و 8/78 درصد ارزش صادرات سنگ مربوط به سنگهای کارشده بوده و افزایش چشمگیر مقدار و ارزش صادرات سنگ نیز در نتیجه رشد مقدار و ارزش صادرات سنگهای کارشده حاصل شده است. در سال 80 حدود 5/29 و 3/9 درصد مقدار و ارزش صادرات سنگ به کشور چین اختصاص داشته و در مجموع 7/76 درصد از مقدار و 2/73 درصد از کل ارزش صادرات سنگ متمرکز به پنج کشور چین، کویت، ایتالیا و اوکراین بوده است. از نظر منطقه جغرافیایی صادرات، در سال 80 بیشترین مقدار صادرات سنگ به کشورهای خاوردور (46 درصد) و بیشترین ارزش صادرات سنگ به منطقه خاورمیانه (56 درصد) صورت گرفته است. از نظر مقداری سهم کشورهای مناطق خاورمیانه (31 درصد) و اروپا (19 درصد) پس از خاوردور قرار داشته و از نظر ارزشی سهم کشورهای مناطق اروپا (21 درصد) و خاور دور (16 درصد) پس از خاورمیانه می باشد. مقدار و ارزش سنگهای صادراتی ایران در سال 1381 حدود 385185 تن و 5/51 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از آن به ترتیب حدود 12 درصد افزایش و 14 درصد کاهش داشته است. افت ارزش صادرات سنگ ایران ناشی از کاهش میانگین قیمت هر تن صادرات سنگ تا رقم 134 دلار (23 درصد کاهش) می باشد. این کاهش قیمت بیشتر در افت قیمت سنگهای کار شده (15 درصد کاهش) حاصل شده است. همچنین در این سال 7/29 و 7/66 درصد مقدار و ارزش صادرات سنگ مربوط به سنگهای کارشده بوده است. کشور چین در سال 1381 رتبه اول واردات سنگ از ایران را داشته و پس از این کشور، کویت، ایتالیا، تایوان و امارات قرار دارند که در مجموع 8/75 و 1/67 درصد از کل مقدار و ارزش صادرات سنگ ایران به 5 کشور مذکور اختصاص داشته است. از دیدگاه منطقه جغرافیایی صادرات، بیشترین سهم مقدار سنگ صادراتی این سال به منطقه خاوردور (53 درصد) و بیشترین ارزش صادرات به خاورمیانه (48 درصد) اختصاص داشته است. پس از خاوردور، مناطق خاورمیانه (25 درصد) و اروپا (19 درصد) بالاترین مقدار واردات سنگ ایران را داشته و از نظر ارزشی خاوردور (24 درصد) و اروپا (19 درصد) در رتبه های دوم و سوم قرار داشته اند. در سال 1382، مقدار و ارزش سنگهای صادراتی کشور با 34 و 72 درصد رشد به ارقام 517950 تن و 8/88 میلیون دلار رسیده است. در این سال قیمت سنگ صادراتی ایران با 28 درصد افزایش به رقم 171 دلار در هر تن رسیده است. همچنین حدود 2/32 درصد مقدار و 6/67 درصد ارزش صادرات سنگ به سنگهای صادراتی کارشده اختصاص داشته است. سهم کشور چین از مقدار و ارزش سنگهای صادراتی سال 82 به ترتیب 9/39 و 1/14 درصد بوده و پس از آن کشورهای کویت، ایتالیا، تایوان و امارات در رتبه های دوم تا پنجم واردات سنگ از ایران قرار داشته و در مجموع این پنج کشور 3/79 و 4/63 درصد از کل مقدار و ارزش صادرات سنگ ایران را تشکیل داده اند. از نظر منطقه جغرافیایی صادرات، منطقه خاور دور و خاورمیانه به ترتیب بیشترین سهم مقدار (53 درصد) و ارزش (56 درصد) از کل صادرات سنگ را داشته اند. از نظر مقداری مناطق خاورمیانه (29 درصد) و اروپا (14 درصد) و از نظر ارزشی مناطق خاور دور (21 درصد) و اروپا (13 درصد) در رتبه های دوم و سوم قرار داشته اند. در سال 1383، وضعیت صادرات سنگ ایران نسبت به سال قبل از آن در رکود نسبی قرار داشته، به گونه ای که مقدار سنگهای صادراتی با 2 درصد افزایش به رقم 530130 تن و ارزش صادراتی سنگ با 2 درصد کاهش به 7/86 میلیون دلار رسیده که این افت ناشی از نزول 5 درصدی در میانگین قیمت هر تن صادرات سنگ (164 دلار در هر تن) بوده است. در این سال حدود 2/28 و 62 درصد مقدار و ارزش صادرات سنگ مربوط به سنگهای کارشده تعلق داشته است. در سال 83، 4/51 درصد مقدار و 3/25 درصد از ارزش صادرات سنگ ایران به کشور چین اختصاص داشته و پس از آن کشورهای کویت، ایتالیا، امارات و عربستان صعودی قرار دارند که در مجموع پنج کشور فوق الذکر حدود 2/82 و 5/74 درصد مقدار و ارزش صادرات سنگ را تشکیل داده اند. از نظر منطقه جغرافیایی، 60 درصد مقدار صادرات سنگ در خاوردور و 47 درصد ارزش صادرات به منطقه خاورمیانه اختصاص داشته است. همچنین از نظر مقداری مناطق خاورمیانه (23 درصد) و اروپا (13 درصد) و از نظر ارزشی مناطق خاوردور (31 درصد) و اروپا (13 درصد) در رتبه های دوم و سوم قرار داشته اند. بر اساس آخرین اطلاعات و آمار تائید نشده مرکز گمرک ایران، در هشت ماهه اول سال 84 مقدار و ارزش سنگ صادراتی نسبت به سال 83 به ترتیب 11 درصد کاهش و 26 درصد افزایش داشته و به ارقام 470244 تن و 5/109 میلیون دلار رسیده است. در طی دوره هشت ماهه اول سال 84، میانگین قیمت هر تن سنگ صادراتی رشد محسوسی داشته و با 42 درصد افزایش به رکورد 232 دلار در هر تن رسیده است. همچنین لازم بذکر است که در طی این مدت 6/25 درصد مقدار و 8/71 درصد از کل ارزش صادرات سنگ اختصاص به سنگهای کارشده داشته است. کشور چین روند صعودی خود از افزایش سهم مقدار و ارزش واردات سنگ از ایران را ادامه داده و در هشت ماهه اول سال 84، حدود 7/59 و 2/21 درصد از کل صادرات سنگ به این کشور بوده است. پس از این کشور، کویت، ایتالیا، امارات و عربستان در رتبه های دوم تا پنجم قرار داشته و در مجموع 82 درصد از مقدار و ارزش صادرات سنگ به این پنج کشور محدود شده که این روند بیانگر افزایش تمرکز در طول زمان می باشد. از نظر منطقه جغرافیایی نیز استدلال فوق حاکم بوده و بیشترین مقدار سنگ صادراتی به منطقه خاوردور (65 درصد) و بیشترین ارزش صادرات در خاورمیانه (61 درصد) بوده است. از نظر مقدار صادرات پس از خاوردور، مناطق خاورمیانه (20درصد) و اروپا (11 درصد) و از نظر ارزش صادرات پس از خاورمیانه، مناطق خاوردور (24 درصد) و اروپا (8درصد) قرار داشته اند. 9ـ وضعیت صادرات سنگ در جهان ازروند مقداری صادرات در مهمترین کشورهای صادرکننده سنگ در دوره 2003-1994 استنباط می شودکه در طی این دوره چهار کشور چین، هند، ایتالیا و اسپانیا به عنوان مهمترین صادرکنندگان سنگ دنیا شناخته شده اند. در تمام سالهای مورد بررسی، این چهار کشور در بخش سنگهای کارنشده حدود 40 درصد ، در مورد انواع سنگهای کارشده 87-37 درصد و در مجموع حدود 52 درصد مقدار صادرات جهانی سنگهای کارشده را در اختیار چهار کشور عمده بوده است. - وضعیت صادرات جهانی سنگهای کارنشده در گروه سنگهای با تعرفه 2515، کل صادرات جهان در سال 1994 حدود 1390 هزار تن بوده که 2/48 درصد این مقدار (670 هزار تن) توسط چهار کشور فوق الذکر بوده است. در سال 2003 صادرات جهان در این گروه کالایی به 5206 هزار تن افزایش یافته که سهم چهار کشور فوق با 1759 هزار تن به 8/33 درصد نزول یافته است. در این گروه کالایی کشورهای ایتالیا و اسپانیا به عنوان مهمترین صادرکنندگان سنگ محسوب می شوند. در گروه سنگهای با تعرفه 2516 از 6356 هزار تن صادرات سنگ سال 1994، در حدود 2561 هزار تن یعنی 3/40 درصد به وسیله چهار کشور مورد نظر صورت گرفته و سهم سایر کشورها 3795 هزار تن(7/59 درصد) بوده است. در سال 2003 مقدار صادرات این گروه کالایی به 8346 هزار تن افزایش یافته که سهم چهار کشور عمده بدون تغییر محسوسی 2/40 درصد(3356 هزار تن) بوده است. در این گروه کالایی کشور هند به عنوان مهمترین صادرکننده سنگ محسوب می شود. - وضعیت صادرات جهانی سنگهای کارشده در گروه سنگهای با تعرفه 6801، مجموع مقدار صادرات جهانی در سال 1994 حدود 1727 هزار تن بوده که از این مقدار 701 هزار تن(6/40 درصد) توسط چهار کشور چین، هند، ایتالیا و اسپانیا صورت گرفته و 1026 هزار تن از صادرات به وسیله سایر کشورها بوده است. در سال 2003 علیرغم افزایش صادرات چهار کشور عمده به 1298 هزار تن، سهم بازار آنها 5/40 درصد بوده است. در این گروه کالایی کشور چین با اختلاف قابل ملاحظه ای نسبت به سایر کشورها در رتبه نخست صادرات قرار دارد. در سنگهای با تعرفه 6802، مقدار صادرات سنگ در سال 1994، 5029 هزار تن بوده که از این مقدار 7/69 درصد به وسیله چهار کشور عمده (3503 هزار تن) و 3/30 درصد (1526 هزار تن) به وسیله سایر کشورها تأمین شده است. در سال 2003، مقدار صادرات این سنگها تا 11758 هزار تن افزایش داشته که چهار کشور عمده سهم خود را تا 4/70 درصد (8272 هزار تن) افزایش داده و تنها 6/29 درصد(3486 هزار تن) به وسیله سایر کشورها صادر شده است. در این گروه کالایی کشورهای چین و ایتالیا به عنوان مهمترین کشورهای صادرکننده سنگ محسوب می شوند. در گروه سنگهای با تعرفه 6803، مقدار صادرات جهانی در سال 1994 حدود 581 هزار تن بوده که از این مقدار 8/87 درصد به وسیله چهار کشور عمده صورت گرفته است. در سال 2003 صادرات این گروه کالایی به 1070 هزار تن رسیده و سهم چهار کشور عمده تا 2/73 درصد کاهش یافته است. عمده صادرات این گروه کالایی به وسیله کشور اسپانیا انجام گرفته است. - بررسی واردات سنگ ایران در طول دوره 84-1379 مقدار سنگهای وارداتی ایران همواره دارای رشد مثبت بوده و میانگین سالانه رشد هندسی واردات سنگ حدود 48 درصد می باشد. در نتیجه مقدار واردات سنگ از 3213 تن در سال 1379 به رقم 22678 تن در سال 1383 رسیده است. ارزش سنگهای واردشده به کشور در سال 1379 حدود 9/8 میلیون دلار بوده که با رشد متوسط 21 درصد در سال به رقم 7/22 میلیون دلار در سال 1383 رسیده است. به طور کلی در طی این مدت میانگین قیمت هر تن سنگ وارداتی دارای روند نزولی بوده و با میانگین 18 درصد کاهش در سال از 2766 دلار در هر تن سال 1379 به 999 دلار در سال 1383 رسیده است. در طی دوره مورد بررسی، سنگهای کارشده همواره بیش از 80 درصد مقدار و 90 درصد ارزش واردات سنگ کشور را به خود اختصاص داده است. در سال 1379 مقدار سنگهای وارداتی کارشده 2956 تن بوده که این رقم با متوسط رشد سالانه 45 درصد به 19228 تن در سال 1383 رسیده است. همچنین ارزش واردات این سنگها در سال 1379، 2/8 میلیون دلار بوده که با رشد 21 درصد در سال به 6/21 میلیون دلار در سال 1383 رسیده است. قیمت هر تن سنگ وارداتی کارشده دارای روند نزولی بوده و از 2802 دلار در هر تن سال 1379 به 1123 دلار در هر تن در سال 1383 رسیده است. واردات سنگهای کارنشده از 257 تن در سال 1379 به رقم 3450 تن در سال 1383 رسیده که به طور متوسط سالانه حدود 68 درصد افزایش نشان می دهد، اما ارزش واردات این نوع سنگها به دلیل کاهش قابل ملاحظه قیمت از 606 هزار دلار در سال 1379 به یک میلیون دلار در سال 1383 رسیده که رشد سالانه آن به طور متوسط 12 درصد می باشد. قیمت هر تن سنگ وارداتی کارنشده از 2358 دلار در سال 1379 به 309 دلار در سال 1383 رسیده که سالانه در حدود 33 درصد کاهش قیمت واردات در این گروه مشاهده می شود. در سال 1379 مقدار و ارزش سنگهای وارداتی کشور به ترتیب 3213 تن و 9/8 میلیون دلار بوده است. در این سال 92 درصد مقدار و 2/93 درصد ارزش سنگهای وارداتی از نوع سنگهای کارشده می باشد. کل واردات سنگ از دو قاره آسیا و اروپا انجام گرفته که منطقه اروپا از نظر حجمی 69 درصد و از نظر ارزشی 81 درصد کل واردات را تشکیل می دهد. پس از آن قسمت عمده واردات از مناطق خاوردور(4/21 درصد حجم و 3/11 درصد ارزش) و خاورمیانه(5/8 درصد حجم و 8/5 درصد ارزش) حاصل شده است. در این سال مهمترین کشور صادرکننده سنگ به ایران کشور اسلوونی می باشد که 25 درصد حجم و ارزش واردات سنگ ایران از این کشور انجام شده و پس از آن کشورهای چین و ایتالیا قرارداشته اند. در مجموع 7/57 درصد حجم و 4/47 درصد ارزش سنگهای وارداتی مربوط به این سه کشور بوده است. در سال 1380، سنگهای وارداتی کشور از نظر حجمی به 4388 تن و از نظر ارزشی به 11 میلیون دلار رسیده که به ترتیب نسبت به مدت مشابه سال قبل 37 و 25 درصد رشد نشان می دهد. در این سال 3/92 درصد مقدار و 1/96 درصد سنگهای وارداتی از نوع سنگهای کارشده بوده است. از نظر منطقه جغرافیایی، حدود 8/73 درصد حجم و 82 درصد ارزش واردات از منطقه اروپا صورت گرفته و پس از آن مناطق خاوردور(3/19 درصد حجم و 2/15 درصد ارزش) و خاورمیانه(3/6 درصد حجم و 2/2 درصد ارزش) قرار دارند.در این سال مهمترین کشور صادرکننده سنگ به ایران کشور اسلوونی می باشد، به طوریکه 3/34 و 4/33 درصد حجم و ارزش سنگهای وارداتی از این کشور بوده و پس از آن کشورهای چین و آلمان قرار دارند. این سه کشور رویهمرفته 7/56 درصد حجم و 6/49 درصد ارزش واردات سنگ ایران را تشکیل داده اند. در سال 1381، مقدار و ارزش واردات سنگ 33 و 5 درصد رشد داشته و به 5835 تن و 6/11 میلیون دلار رسیده است. سنگهای کارشده بیش از 86 درصد حجم و 98 درصد ارزش سنگهای وارداتی را به خود اختصاص داده اند. از نظر منطقه جغرافیایی، در حدود 8/58 درصد حجم و 9/83 درصد ارزش واردات ایران از منطقه اروپا صورت گرفته و پس از آن خاوردور(23 درصد حجم و 6/11 درصد ارزش) و خاورمیانه (1/17 درصد حجم و 4 درصد ارزش) در رتبه های بعدی قرار دارند. در این سال مهمترین کشور صادرکننده سنگ به ایران، کشور اسلوونی می باشد به طوریکه 7/19 درصد حجم و 2/21 درصد ارزش واردات سنگ از این کشور بوده و پس از آن چین و ایتالیا در رتبه های دوم و سوم قرار داشته اند. در مجموع این سه کشور 5/55 درصد حجمی و 8/54 درصد ارزشی واردات سنگ ایران را تشکیل داده اند. در سال 1382، مقدار و ارزش واردات سنگ به 16135 تن و 17 میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از رشد 177 و 46 درصدی برخوردار می باشد. حدود 7/89 درصد مقدار و 97 درصد ارزش واردات مربوط به سنگهای کارشده بوده است. از نظر منطقه جغرافیایی، در سال 1382 تغییر قابل ملاحظه ای رخ داده و سهم اروپا از مقدار و ارزش صادرات به ایران با کاهش معنی داری به 5/31 و 5/72 درصد رسیده است. بیشترین حجم واردات سنگ از منطقه خاوردور صورت گرفته(6/50 درصد) و حدود 6/17 درصد حجم و 5/9 درصد ارزش سنگهای وارداتی به منطقه خاورمیانه اختصاص داشته است. از سال 1382 کشور چین عمده ترین صادرکننده سنگ به ایران محسوب می شود به طوریکه حدود 1/39 درصد حجم و 2/12 درصد ارزش سنگهای وارداتی به این کشور اختصاص داشته است. پس از چین، امارات متحده عربی و اسلووانی در رتبه های بعدی قرار داشته و در مجموع این سه کشور 65 درصد حجم و 5/40 درصد ارزش واردات سنگ ایران را تشکیل داده اند. در سال 1383، مقدار و ارزش سنگهای وارداتی به کشور با رشد 41 و 33 درصد به ترتیب به 22678 تن و 7/22 میلیون دلار رسیده است. در این سال 8/84 درصد حجم و 3/95 درصد ارزش واردات به سنگهای کارشده مربوط بوده است. از نظر منطقه جغرافیایی، کشورهای خاوردور 3/58 درصد حجم و 28 درصد ارزش سنگ وارداتی ایران را به خود اختصاص داده و سهم اروپا به 6/27 درصد حجم و 7/63 درصد ارزش کاهش یافته است. در این سال کشور چین به عنوان مهمترین صادرکننده سنگ به ایران 2/36 درصد حجم و 1/18 درصد ارزش واردات سنگ را تشکیل داده و پس از آن هند و امارات در رتبه های بعدی قرار دارند. در مجموع حدود 63 درصد حجم و 8/31 درصد ارزش سنگهای وارداتی از این سه کشور صورت گرفته است. بر اساس آمار تائید نشده دوره هشت ماهه 1384، مقدار و ارزش سنگهای وارداتی کشور به 16063 تن و 6/15 میلیون دلار رسیده است. حدود 9/81 درصد حجم و 7/93 درصد ارزش سنگهای وارداتی به سنگهای کارشده اختصاص داشته است. در طی دوره هشت ماهه 1384، کشورهای خاوردور از نظر حجمی 64 درصد و از نظر ارزشی 7/29 درصد واردات سنگ کشور را تشکیل داده و سهم اروپا از نظر حجمی و ارزشی 6/26 و 6/63 درصد می باشد. کشور چین به تنهایی 6/52 درصد حجم و 6/23 درصد ارزش سنگهای وارداتی را تشکیل داده و پس از آن اسلوونی و امارات قرار دارند که در مجموع 1/71 درصد حجم و 7/45 درصد ارزش واردات از این سه کشور صورت گرفته است.

(تهیه کننده : نسرین صفایی ـ عضو انجمن سنگ ایران)