تولید جهانی سنگ‌های تزیینی به‌رغمِ کِسادی و کُندی که در پروژه‌های ساختمان‌سازی، ‌به‌ویژه در کشورهای اروپایی و آسیای شرقی، همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد. جدول 1 نشان می‌دهد که مقدار استخراج انواع سنگ‌های تزیینی در جهان در سال 2007 به رقم 85 میلیون و 688 هزار و 221 تن رسیده است .

اشاره

تولید جهانی سنگ‌های تزیینی به‌رغمِ کِسادی و کُندی که در پروژه‌های ساختمان‌سازی، ‌به‌ویژه در کشورهای اروپایی و آسیای شرقی، همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد. جدول 1 نشان می‌دهد که مقدار استخراج انواع سنگ‌های تزیینی در جهان در سال 2007 به رقم 85 میلیون و 688 هزار و 221 تن رسیده است که نسبت به رقم مشابه در سال 2006 حدود 3 درصد افزایش نشان می‌دهد. چین و هند به ترتیب با 26 و 25 درصد معادل 22 میلیون تن و 21 میلیون و 500 هزار تن بیشترین سهم را از کل سنگ خام جهان به خود اختصاص داده‌اند. البته ارقام فوق‌الاشاره ناخالص است، یعنی با احتساب سنگ‌های باطله و ضایعات معادن است. شمار کشورهایی که در کل، ‌هریک بیش از یک‌میلیون تن سنگ استخراج کرده‌اند به 9 کشور رسیده است که مُعّرف ورود تعداد هرچه بیشتر کشورهای جدید، به‌ویژه کشورهای در حال توسعه، به بازار جهانی این صنعت است. اما این وضع از نظر میزان صادرات و ارزش به‌کلی فرق می‌کند. جدول 2 نشان می‌دهد که میزان صادرات سنگ تزیینی در سال 2007 به 11 میلیون و 168 هزار و 114 تن رسیده است که نسبت به رقم مشابه سال قبل 40/14 درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین کشورهایی که بیش از یک میلیون تن صادرات را به خود اختصاص داده‌اند به عدد 4 رسیده است. کشورهای هند، اسپانیا و برزیل به ترتیب با 2،851،240 تن، 1،288،120 تن،‌ و 1،181،240 تن، بیشترین مقدار صادرات سنگ‌های تزیینی را به خود اختصاص داده‌اند. میزان صادرات سنگ چین از 1،852،850 تن در سال 2005 به 964،030 تن در سال 2007 تنزل یافته است، یعنی حدود 48 درصد کاهش. البته باید به‌خاطر داشت که این کاهش نتیجه افزایش مصارف داخلی کشور چین است. زیرا چین در حال حاضر تنها کشوری در جهان است که رقم رشد اقتصادی حیرت‌انگیزِ دو رقمی را، علی‌رغم وجود بحران‌های مالی جهانی، ‌همچنان ادامه می‌دهد. بررسی ارقام واردات چین این واقعیت را به روشنی نشان می‌دهد. میزان واردات سنگ‌های تزیینی چین در سال 2005،‌ معادل 4 میلیون و 432 هزار و 760 تن بوده است که با 20/55 درصد رشد به رقمی بالغ بر 6 میلیون و 877 هزار و 430 تن در سال 2007 رسیده است. رقمی که چین را حتی در مقایسه با کشور ایتالیا به رهبر بلامنازع کل تجارت سنگ‌های تزیینی در جهان تبدیل کرده است. (جدول 2 و 3 را ببینید) و اما ایران؟ سهم ایران از کل استخراج جهانی سنگ‌های تزیینی معادل 13 درصد است. اما سهم آن از صادرات جهانی در حد 2/5 درصد متوقف مانده است. البته این ارقام مربوط به صادرات سنگ خام است که بیش از 97 درصد صادرات سنگ کشور ما را به خود اختصاص داده است. به بیان دیگر، ایران در سبد جهانی سنگ‌های فرآوری شده، با ارزش افزوده بالا، اساساً هیچ سهمی ندارد. بررسی نسبت صادرات به تولید نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از کل سنگ‌های استخراجی ایران از لحاظ بازدهی بلوک استاندارد، تا حدِ بسیار زیادی فاقد کیفیت و ارزش مورد نظر هستند. زیرا نسبت صادرات به تولید یکی از مهم‌ترین شاخص‌های تعیین‌کننده کیفیت و ارزش تولید به شمار می‌آید. مقدار استخراج سنگ ایران در سال 2007، 11 میلیون و یکصد‌هزار ریال بوده است اما میزان صادرات کشور در این سال، 587 هزار و 680 تن:‌ یعنی نسبت صادرات به تولید معادل 2/5 درصد است. به عبارت روشن‌تر، ‌ایران اگرچه از نظر مقدار استخراج، جزء‌کشور اول دنیا است اما از نظر ارزش صادرات هیچ جایگاهی در جدول جهانی ندارد. کشورهای هند،‌ اسپانیا، برزیل و ایتالیا، ‌چهار صادرکننده برتر دنیا در سال‌های اخیر بوده‌اند که به‌همراه چین بخش عمده‌ای از تجارت جهانی سنگ‌های تزیینی را به خود اختصاص داده‌اند. رشد سریع هند به طور عمده به دلیل پایین بودن هزینه تولید در این کشور است اما برنامه‌ریزی‌های راهبردی این کشور را نیز در توسعه صنعت سنگ‌تزیینی این کشور نباید از نظر دور داشت. سازماندهی نمایشگاه‌ها، ‌همایش‌ها و آموزش‌ها تخصصی، با فواصل زمانی منظم،‌ همچنین تاکید بر استاندارد‌های بالاتر و رعایت کنترل کیفیت فراگیر برای استخراج، ‌برش، ‌ساب و صیقل نهایی و سرانجام طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی فنی مداوم برای کارآفرینان و صنعتگران در مورد فناوری‌های مدرن،‌ از جمله مهم‌ترین نکات استراتژی توسعه صنعت سنگ‌هند محسوب می‌شوند که باعث شده‌اند این کشور به عنوان یک صادرکننده برتر به جایگاهی درخور توجه دست یابد. به هرحال بررسی جداول آماری که در ادامه می‌خوانید از جنبه‌های مختلف می‌تواند بسیار مفید و ارزنده باشد و آگاهی‌های گره‌گشا به متولّیان کشورها در امور برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاریِ صنعت سنگ تزیینی ارائه دهد. دسترسی به این مهم، البته که آسان نیست. لذا، ضرورت دارد روی بسیاری از جزییات این آمارها، ‌با جلب همکاری و همفکری صاحب‌نظران سنگ کشور کار شود تا از این طریق،‌ بیشترین کارایی حاصل آید. فصلنامه سنگ و معدن از دریافت و انتشار هرگونه نظر و پیشنهاد دراین زمینه،‌ با تواضع تمام استقبال می‌کند.