بررسی وضعیت تولید و صادرات انواع سنگ های ساختمانی در ایران
به طورکلی حجم ذخایر سنگ ساختمانی در جهان به ۱۵ میلیارد تن می رسد که ایران ۴ میلیارد تن از آن را در خود جای داده است و از این میزان حدود ۲۰ میلیون تن آن در سال استخراج و حدود ۵ درصد آن صادر میشود. بنابراین موقعیت جغرافیایی، فراوانی و تنوع سبب شده است که ایران از پتانسیل مطلوبی در بازارهای بین المللی برخوردار باشد. ایران از ذخایر غنی تراورتن، مرمر، مرمریت و گرانیت بهره مند است.
با وجود تمامی مزیتهای سنگهای ساختمانی کشور در مقایسه با سایر کشور های جهان، با این حال سهم ایران از بازار مبادالت جهانی سنگ کمتر از ۳ درصد است. تولید انواع سنگ تزئینی کشور در سال ۹۸ بالغ بر ۱۵٫۵ میلیون تن سنگ است که نسبت به سال ۱۳۹۷ ، رشد ۱۸ درصدی را نشان می دهد. بر اساس آمار گمرک ارزش صادرات سنگ تزئینی در سال گذشته به ۲۷۰ میلیون دلار رسید که رشد ۳۵ درصدی را در مقایسه با سال قبل نشان می دهد.
نمایی از صنعت سنگ و صادرات سنگ ایران
صنعــت سنگ ایـران یکی از بــزرگترین فرصــت های کارآفرینی، اشتغالزایی و اقتصادی است که متاسفانه علی رغم تلاشهای انجام شده توسط بخش خصوصی و دولتی، همچنان بصورت ناشناخته باقی مانده است. این صنعت با دارا بودن هزاران واحد صنعتی در کشور، اعم از معادن و کارخانجات سنگبری، بطور مستقیم و یا بکارگیری محصوالت این صنعت در سازه های مختلف، بطور غیر مستقیم، میتواند نقش تعیین کننده ای در معاملات اقتصادی کشور ایفا نماید.
ایران دارای ذخایر بسیار غنی از سنگهای تزئینی قیمتی و نیمه قیمتی است، در حالی که سنگهای تزئینی میتوانند در شهرسازی، معماری و مبلمان شهری نقش بسزایی داشته باشد، اما فرهنگ استفاده از این محصول هنوز بطور فراگیر ایجاد نشده است. در این بین میزان ذخایر و تنوع سنگهای تزئینی بسیار قابل توجه است و با توجه به حدود ۴ میلیارد تن ذخایر شناخته شده (حدود یک چهارم ذخایر جهان)، ایران از نظر تنوع ذخایر حائز رتبه اول جهان و از جهت میزان تولید و استخراج رتبه هفتم جهان و همچنین به لحاظ کیفیت سنگهای تزئینی در میان ۱۲ کشور مطرح دنیا جای دارد.
تولید سنگ خام طی سالهای گذشته به گونه ای رقم خورده که ایران را در دومین جایگاه تولید کنندگان دنیا پس از ایتالیا قرار داده است ، اما به دلایل گوناگون جایگاه مناسبی در بازار جهان ندارد و سهم حدود ۱۲ درصدی از صادرات جهانی سنگ موید این مهم است. درایران بیش از یک هزار و ۳۰۰ معدن سنگهای ساختمانی، ۶ هزار کارخانه سنگبری و ۲ هزار صنایع وابسته مانند ابزارسازان، فروشندگان، ماشینسازان و … وجود دارد.
صادرات به قطر
صادرات به عمان
صادرات به روسیه
عمده مسائل صنعت صادرات سنگ کشور
تامین مواد اولیه
از نظر وجود ذخایر سنگ در کشور با مشکل جدی روبرو نمی باشیم، ولی به دلیل عدم وجود مدیریت علمی و برنامه ریزی صحیح جهت استفاده از تمام ظرفیت ماشین آلات، عدم انتخاب ماشین آلات مناسب (استفاده از بولدوزر به جای جرثقیل، بیل مکانیکی و…)، روش استخراج نامناسب و ایجاد ضایعات نامتعارف، تناژ تولید سالیانه کاهش یافته که تامین سنگ خام مورد استفاده در واحدهای فرآوری را گاها دچار مشکل نموده است و نهایتاً سبب افزایش قیمت تمام شده سنگ خام نسبت به رقبا می گردد.
سنگ خام به صورت موردی و از معادن مختلف توسط واحدهای فرآوری خریده می شود که گاهی این معادن از استان های همجوار نمی باشد، بدلیل ایجاد هزینه بالای حمل و نقل بر قیمت تمام شده محصول اثر می گذارد. و همچنین باعث می شود که رابطه منطقی و سیستماتیک بین معادن و واحدهای فرآوری ایجاد نشود و از خواست ها و انتظارت یکدیگر و در سطحی بالاتر بازار مصرف مطلع نشوند. بخش کوچکی از مواد مصرفی در معادن و واحدهای فرآوری از داخل و بخش عمده ای از کشورهای ایتالیا، چین و ترکیه تامین می شود.
تجهیزات و فناوری
در معادن ترکیبی از ماشین آلات داخلی و خارجی مورد استفاده واقع می شود که سهم سرمایه برای ماشین آلات خارجی در سرمایه گذاری ثابت معادن از ماشین آلات داخلی بیشتر است. تمامی ماشین آلات و تجهیزات را می توان در داخل ساخت ولی نسبت به موارد مشابه خارجی از کیفیت پایین تر و قیمت بالاتری برخوردار می باشد.
به دلیل هزینه بالای خرید ماشین آلات و تجهیزات و نبود نقدینگی، میانگین عمر ماشین آلات مورد استفاده در معادن بالا می باشد. فرسودگی ماشین آلات می تواند سبب افزایش هدر رفت و ضایعات بالای ماده معدنی در استخراج، بالا رفتن قیمت تمام شده سنگ، پایین بودن کیفیت سنگ و کاهش توان رقابتی شود.
دانش فنی و روش های استخراج در معادن و واحد های فرآوری سنگ، صرفا از طریق تجربیات بومی حاصل شده است. استفاده از روش های مدرن و آموزش نیروی کار می تواند بهره وری را افزایش دهد. عدم استفاده از برخی تکنولوژی های مناسب از جمله اره زنجیری، بیل مکانیکی و جرثقیل در معادن، اره و فیلتر پرس در واحدهای فرآوری سبب کاهش تولید و بهره وری می شود. کمبود ماشین آلات و دانش فنی تولید سنگ های گرانیتی که سبب شده است حدود ۸۰ درصد از سنگ های وارداتی را گرانیت تشکیل دهد.
ضعف دانش فنی استخراج معادن زیرزمینی
عدم وجود سیستم نگهداری و تعمیرات و عدم ارائه خدمات پس از فروش ماشین آلات و تجهیزات
صادرات انواع سنگ های ساختمانی
معرفی پرفروش ترین سنگ های ساختمانی در بازارهای صادراتی:
صادرات سنگ ایران به کشور های مختلف
کشورهای زیادی از سنگهای ایران استقبال می کنند و این صنعت بازار فعالی در کشوهای مختلف مثل کشور چین و امارات متحده عربی دارند. فقط در قاره اروپا سنگ های ایران به کشورهای ایتالیا، آلمان، انگلستان، فرانسه، بلژیک، لهستان، کانادا و حتی کشورهای آمریکای جنوبی، استرالیا و ژاپن صادر می شود. تقریبا می شود گفت ما محصولات کمی داریم که بتوانیم اینچنین در کشورهای اروپایی برای صادرات آنها اقدام کنیم.
حتی می توان گفت ما محصولی با این وسعت صادرات به کشورهای مختلف دنیا نداریم. هر چند حجم این صادرات کم و رقم آن بسیار پایین می باشد. چرا که ما در حال حاضر به دلیل تحریم بودن امکان مراودات بانکی مستقیم با این کشورها را نداریم و اگر این مشکلات سیاسی حل شود قطعا ما جایگاه بسیار ایده آلی در بازار سنگ در جهان خواهیم داشت.
کیفیت ها و استاندارد های مورد نظر بازارهای اروپایی به راحتی در کارخانه های سنگ ایران قابل تولید می باشد و اصلا مشکلی از این لحاظ در کشور وجود ندارد. ولی متاسفانه تعداد تجاری که بتوانند در بازارهای بین المللی تلاش مفید و حرفه ای انجام دهند و بتوانند سنگ ایران را به کشورهای مختلف صادر کنند خیلی محدود می باشند.