از جمله مهمترین مشکلات صادرات سنگ ایران عدم شناخت مشخصات فنی آن توسط خریدار است که با تدوین استانداردهای جدید واجباری کردن آنها می توان سنگ ایران را به نحو بهتری برای جهان شناساند . هدف اصلی این نوشتار معرفی استانداردهای موجود در ایران و جهان و همچنین معرفی مهمترین استانداردهایی که در کشور ایتالیا از آنها برای معرفی سنگ استفاده می شود ̨است .

استاندارد شامل آن دسته از مشخصات فنی است که به طور عمومی پذیرفته شده و یا به طور رسمی لازم الاجرا می باشد و در واقع توافق افراد دولتی ̨شرکت های تجاری ̨افراد متخصص و شرکت های صنعتی شناخته شده ی ملی و بین المللی را در زمینه محصولات ̨روش ها یا عملیات نشان می دهد . معمولا استانداردها در کشورهای مختلف با یکدیگر فرق می کنند .

در سال های اخیر امریکا و اروپا تلاش کرده اند تا « استاندردهای کیفیت » را تعریف نمایند . در اروپا ISO 9000تعریف شده ات که در بسیاری از کشورها اجرا می شود .

در ایالات متحده نیز این استانداردها که هم اکنون Q90نامیده می شوند و برای نخستین بار توسط ANSĮASQC  منتشر شده اند معرفی شده که مجموعه پیچیده ای است از ملزوماتی که به برقراری یک سیاست کیفی یکسان درساخت و تولید کمک می کند ̨ولی این که چگونه می توان این استانداردها را در صنعت سنگ (stone)به کار برد ̨مبهم و تعریف نشده است . در سیستم ISO9000استانداردهای مدیریت ̨اصول یا قواعد کلی ̨بازاریابی ̨آماده سازی نمونه ها ̨تجهیزات آزمایش ̨اقدامات اصلاحی ̨کارکنان و ایمنی محصول ̨همگی در زمره ی مسائل کیفی منظور شده اند ̨لیکن چون سنگ یک ماده ی طبیعی است ̨هیچ تلاشی برای تعریف «کیفیت سنگ »صورت نگرفته است .

رویه ای که یک شرکت برای تولید محصول ̨فروش آن و پشتیبانی بعدی از آن دنبال می کند نیز مساله ای است که باید مد نظر قرار گیرد . «کنترل کیفیت »سیستمی برای تایید وحفظ سطح مطلوب کیفیت یک محصول یا فرایند می باشد . سیستم کنترل کیفیت سنگ نیز تعریفی برای کیفیت سنگ ارائه نمی دهد . به جز این که آن را مشخصه ی وابسته به میزان مزیت یا برتری سنگ معرفی می کند . این ابهام در واژه های تعریف کیفیت موجب آشفتگی و گیجی می شود . چون فرآورده هایی طبیعی نظیر سنگ تزیینی و نما متناسب با کیفیتشانکه در حقیقت قابلیت یا توانایی پایداری آن ها در برابر عوامل طبیعی یا مصنوعی است ̨در درون یا بیرون بنا مورد استفاده قرار می گیرند . ولی علاوه بر مقاومت ̨مشخصه ای نظیر زیبایی سنگ نیز در کاربرد آن تاثیر ارد که در این واژه نمی گنجد و نمی توان آن را تعریف و استاندارد نمود .

سازمان های استاندارد گوناگون ̨تعاریف زیادی از واژگان مربوط به سنگ ارائه داشته اند ̨اما مطلبی در مورد کیفیت سنگ اظهار ننموده اند .

این سازمان ها ̨بیشتر استانداردهای مربوط به آزمایش سنگ از جنبه ی خصوصیات فیزیکی و مکانیکی آن نظیر سایندگی ̨مقاومت ̨جذب و غیره را تعریف می کنند . این خصوصیات همگی قابل تعریف و قابل کنترل هستند . نتایج چنین آزمایش هایی می تواند برای تعریف قابلیت سنگ به منظور کاربردی خاص مورد استفاده قرار گیرد. نتایجی خاص از آزمایش ها را می توان برای اطمینان از این که سنگ تحت استانداردهای حداقل عمل خواهد کرد ̨به کار برد . در صورتی که سنگی استانداردهای لازم را کسب نکند ̨بدین مفهوم نیست که از آن سنگ نمی توان استفاده کرد ̨بلکه فقط بدین معنی است که مهندسین و معماران به تعیین ویژگی ها یا محدودیت های لازم مثلا تعیین ضخامت ̨روش نصب ̨تعمیر و نگهداری یا دیگر محدودیت هایی که در انجام کار با سنگی خاص برای کاربردشان ضروری است نیاز خواهند داشت . به عنوان مثال سیگ های دارای جذب آب بالا را نباید برای نمای بیرونی ساختمان به کار برد . علاوه بر این ̨تعداد آزمایش هایی ه بر روی یک سنگ در فرایند تولید انجام می شود ̨متغیر است ̨به طوری که برخی سنگ ها در بعضی شرایط با استانداردی خاص تطابق داشته و همان سنگ تحت شرایط و مناطق دیگر از هماناستاندارد تبعیت نمی کند . به هر جهت آگاهی از نتایج آزمون های مربوط به خواص سنگ در انتخاب و طراحی معماری صحیص سنگ تزیینی و نما موثر است . انجام آزمایش های گوناگون بر روی سنگ های تزیینی و نما اطلاعات پایه ای درباره ریگ ̨بافت ابعاد دانه ها ̨خصوصیات فیزیکی ̨مکانیکی و هوازدگی آنها ارائه می نماید . این اطلاعات ̨تصمیم گیری در زمینه مناسب بودن سنگ برای کاربردی خاص را آسان می کند . شناخت خصوصیات فنی سنگ های تزیینی و نما و آگاهی از آنها نه تنها از جنبه ی کاربرد موثر است ̨بلکه در مراحل اکتشاف ̨استخراج و فرآوری ̨نیز در رقابت و بقای شرکت های تولید کننده سیگ تزیینی و نما در بازار جهانی تاثیرگذار است .

در کشور ایران وظیفه استانداردسازی بر عهده «موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران » می باشد که به موجب قانون تنها مرجع رسمی کشور در زمینه تعیین ̨تدوین و یشد استانداردهای ملی است . تدوین استاندارد در رشته های مختلف توسط کمیته های فنی مرکب از کارشناسان موسسه ̨صاحب نظران مراکز و موسسات علمی ̨پژوهشی ̨تولیدی و اقتصادی آگاه و مرتبط باموضوع انجام می شود . یکی از این کمیته ها ̨کمیته سنگ های ساختمانی است که در زمینه تدوین استانداردهای مربوط به خواص سنگ های ساختمانی فعالیتداشته و تا کنون 8 استاندارد را در این زمینه منتشر ساخته است . ( جدول 1 )

این استانداردها در واقع ترجمه هایی از استانداردهای ASTMو بعضا GOSTمی باشند که بخش کوچکی از استانداردهای مربوط به آزمایش هواص سنگ های تزیینی و نما را در بر می گیرد .

با توجه به گستردگی خواص سنگ های تزیینی و نما ̨این استانداردها ̨ناکافی به نظر می رسند .  لذا برای تحت پوشش قرار دادن نسبی همه خواص ̨بررسی استانداردهای دیگر گشورهای مطرح در زمینه ی صنعت سنگ تزیینی و نما لازم است .

با بررسی اجمالی استانداردهای تدوین شده در کشورهای پیشرفته در این زمینه این نتیجه حاصل می شود که استانداردهای تدوین شده در کشورهای پیشرفته در این زمینه این نتیجه حاصل مشود که استانداردها به سه بخش واژه شناسسی فنی ̨مشخصات محصول و روش هال آزمایش استاندارد تقسیم شده اند . در جدول 2 کد این استانداردها به همراه عنوان مربوط به آنها ارائه شده است .

جدول 1- فهرست استانداردهای مربوط به سنگ تزیینی و نما موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران

جدول 2 –فهرست استانداردهای مربوط به سنگ تزیینی و نما

کشورهای پیشرفته صنعت سنگ همچون ایتالیا برای معرفی سنگ های خود از بین استانداردهایی که در جدول 2 به آنها اشاره شد بعضی موارد را مورد استفاده قرار می دهند که در جدول 3 آورده شده اند .

جدول 3- استانداردهایی که اغلب شرکتهای ایتالیایی برای معرفی سمگ خود استفاده می کنند

بدین ترتیب می توان یتیجه گرفت که از جمله مهمترین استانداردها معرفی سنگ در دنیا موارد اشاره شده در جدول 3 است که برای تعداد 5 مورد آنها استاندارد معادل ایرانی وجود دارد که توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ترجمه شده است .

مجله روشان روز -