به گزارش ماین نیوز، در این زمینه کشورهایی که برای توسعه معادن خود نسبت به وارد کردن تجهیزات یاد شده اقدام می‌کنند، لازم است توجه و دقت فراوانی بر انتخاب شرکت‌های تولیدکننده این تجهیزات داشته باشند. در چند سال گذشته تحریم‌های بین‌المللی بر واردات تجهیزات و ماشین‌آلات به کشور تاثیر منفی گذاشت و دسترسی به فناوری‌های نوین را برای فعالان این حوزه سخت کرد چنانکه در بسیاری موارد شاهد ورود تجهیزات با کیفیت پایین به ایران بودیم. اما با آغاز به‌کار دولت یازدهم و برداشته شدن تحریم‌ها، شرایط برای همکاری و ایجاد ارتباط با کشورهای بزرگ و پیشرو در حوزه فناوری و تهیه دستگاه‌ها و تجهیزات آن هم با قیمت واقعی، فراهم شد.
ورود تجهیزات نامناسب در تحریم
کارشناسان و فعالان حوزه معدن و صنایع وابسته به آن، درباره این موضوع که انتقال دانش فنی و تجهیزات در دوران تحریم بر فعالیت فعالان این حوزه تا چه اندازه اثرگذار بوده، تا حدودی نظر مشترکی دارند. آنها می‌گویند به دلیل ارتباط نداشتن با کشورهای توسعه‌یافته و پیشرو در معدنکاری، امکان تهیه تجهیزات و فناوری‌های نوین سختی‌های بسیاری داشته است. از طرفی، در این دوران شاهد واردات تجهیزات و دستگاه‌هایی با کیفیت نامناسب به داخل کشور بوده‌ایم.
یک کارشناس ارشد زمین‌شناسی اقتصادی که خود جزو فعالان معدنی نیز به شمار می‌آید در این‌باره گفت: دوران تحریم ضربه مهلکی بر اقتصاد کشور وارد کرد که بخش معدن، صنایع و تجهیزات استخراج و فرآوری نیز از این ضربه جدا نبود. در دوران تحریم بیشتر یا تمام نیازهای صنایع مختلف به مواد، ماشین‌آلات، تجهیزات و... از طریق چین تامین می‌شد.
به گفته کامران کاوه فیروز، چین در زمینه دانش فنی توان و قدرت رقابت با شرکت‌های بزرگ و مطرح دنیا را دارد. رویکرد و توجه کشورها به تولیدات چینی بیشتر به علت قیمت تمام شده پایین محصولات در این کشور است. البته باید در نظر داشت در دوران تحریم تولیدات چینی که با لیسانس شرکت‌های اصلی بودند نیز اجازه صادرات به ایران را نداشتند و عمده واردات تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی از چین، تولید کارخانه‌های این کشور با نشان چینی یا محصولات کپی شده غیرمجاز و بی‌کیفیت بود.
وی افزود: متاسفانه هزینه‌ها و مشکلات فراوانی در دوران تحریم برای معدنداران و شرکت‌های معدنی ایجاد شد و چینی‌ها با علم به اینکه شرایط تحریم باعث ارتباط نداشتن ایران با کشورهای اصلی سازنده تجهیزات است از این موضوع سوءاستفاده فراوانی در بحث کیفیت، قیمت، فروش و... انجام دادند. این موضوع در زمان وارد کردن یک دستگاه بیل مکانیکی از چین، به خوبی تجربه و لمس شده است.
این فعال معدنی در ادامه گفت: براساس قوانین تحریم‌های اقتصادی که از سوی امریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران وضع شده بود، صادرات ماشین‌آلات به ایران برای بهره‌برداری در صنایعی که ممکن است کارکردهای چندگانه داشته باشند و احتمال استفاده از آنها در صنعت هسته‌ای وجود دارد، ممنوع است. بر همین اساس مشکل نفروختن تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی به ایران از سوی شرکت‌های بزرگ و مطرح دنیا مانند کاترپیلار، هیوندایی، کوماتسو و... در دوران تحریم، باعث افزایش بی‌مورد و سوءاستفاده گرایانه قیمت، برای شرکت‌های ضعیف و بی‌کیفیت چینی به معدنداران و شرکت‌های معدنی شد. از سوی دیگر تصویب تعرفه ۳۰ تا ۴۰ درصدی گمرک برای واردات این تجهیزات به داخل کشور نیز نوعی خود تحریمی را در بر داشت.
به گفته این کارشناس زمین‌شناسی اقتصادی، متوسط عمر ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی در دنیا بین ۱۰ تا ۱۵ سال است که بسته به نوع معدن، محل، ماده معدنی و روش استخراج و فرآوری پس از چند ماه ماشین‌آلات و تجهیزات از دور خارج می‌شوند. متاسفانه تحریم‌های اقتصادی حتی در بخش لوازم یدکی نیز به شدت گریبانگیر ماشین‌آلات بود و تامین قطعات یدکی به شکل دست دوم و بی‌کیفیت یا با دور زدن تحریم‌ها به ۳ تا ۴ برابر قیمت به‌دست مصرف‌کننده می‌رسید.
در برخی موارد نیز از لوازم بی‌کیفیت چینی به جای نمونه اصلی استفاده می‌شد که موجب ضررهای بزرگ مالی و حتی جانی در معادن شده است. به گفته کاوه فیروز، در دوران تحریم، خرید ماشین‌آلات و تجهیزات دست دوم از طریق امارات نیز ریسک زیادی به دنبال داشت. برای خرید ماشین‌آلات مستهلک و مشکلات واردات این دستگاه‌ها به داخل کشور از یک سو و از سوی دیگر قیمت تمام شده این تجهیزات که براساس عرف باید نصف قیمت نمونه صفر تمام می‌شد در بیشتر موارد تا ۹۰درصد نمونه صفر آن و حتی هم قیمت آن باید پول پرداخت می‌شد.
این فعال بخش معدن در ادامه گفت: در بخش فرآوری و احداث کارخانه‌های استحصال مواد معدنی نیز این اتفاق در دولت گذشته رخ داد. یکی از معادن مس کشور که از سوی یک گروه چینی با هزینه بالای ۶میلیارد تومان تاسیس و راه‌اندازی شد، در حال حاضر بعد از گذشت ۵ سال، کارخانه و واحد فرآوری دچار مشکلات عدیده‌ای از لحاظ بهره‌وری و کارآیی است.
در حالی‌که با بررسی‌های انجام شده از سوی گروه تخصصی به این نتیجه رسیدند اگر در آن زمان بحث تحریم‌ها و اجبار کار با شرکت‌های چینی نبود با هزینه کمتر می‌توانستند تجهیزات با کیفیت و بروز را جایگزین نمونه بی‌کیفیت چینی کنند. حال در دوران پسابرجام خوشبختانه شرایط مناسبی برای ارتباط با شرکت‌های بزرگ سازنده ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی ایجاد شده و این موضوع بسیاری از مشکلات زمان تحریم را برطرف می‌کند.
گرانفروشی در دوران تحریم
مدیرعامل شرکت «رابین تجارت شرق» درباره محصولات تولید شده در چین اظهار کرد: همه می‌دانند چین دانش فنی ندارد و تنها مزیت آن قیمت تمام شده است زیرا در چین هزینه‌های دستمزد بسیارکم است. به گزارش ماین‌نیوز، به گفته امیرسیاوش خانعلی بیشتر شرکت‌های بزرگ دنیا در حال حاضر در این کشور کارخانه احداث کرده‌اند و تنها می‌خواهند از پایین بودن هزینه‌های تولید در این کشور استفاده کنند نه از دانش فنی چینی‌ها. در واقع با انتقال دانش فنی خودشان به چین محصول را با قیمت کمتری تولید می‌کنند.
به گفته وی ایران در بحث انتقال مواد سابقه چندانی ندارد. به همین میزان نیز تعداد شرکت‌هایی که بتوانند محصولات باکیفیت ارائه دهند در اختیار نداریم.
در نتیجه از طریق شرکت‌های واسط در دوبی یا کشورهای دیگر اقدام کرده و محصول تولیدی خود را در بازار ایران ۲ یا ۳ برابر قیمت اصلی می‌فروختند اما پس از رفع تحریم‌ها این شرکت‌ها علاقه دارند به صورت مستقیم در ایران فعالیت کنند.
وی در پاسخ به اینکه محصولات چینی در بازار، بی‌دقتی مشتری در انتخاب محصول می‌تواند هزینه کار را افزایش دهد، نیز اینگونه پاسخ داد: موضوعی که در ارتباط با چین وجود دارد، این است که چین دانش فنی ندارد و تنها مزیت آن قیمت تمام شده است زیرا در چین قیمت تمام شده و هزینه‌های دستمزد بسیار کم است.
البته این نکته تنها برای این موضوع کافی نیست زیرا دانش فنی موضوع بسیار مهمی است که چینی‌ها آن‌را در اختیار ندارند.
به گفته خانعلی، اگر نگاهی به چین داشته باشید خواهید دید بیشتر شرکت‌های بزرگ دنیا در حال حاضر در این کشور کارخانه احداث کرده‌اند و تنها می‌خواهند از پایین بودن هزینه‌های تولید در این کشور استفاده کنند نه از دانش فنی چینی‌ها.
در واقع با انتقال دانش فنی خودشان به چین محصول را با قیمت کمتری تولید می‌کنند.
