سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران ( ایمیدرو) از دهه ۸۰ مصم به نوسازی بخش معدن وصنایع معدنی بوده، اما تحقق این مهم به پشتوانه مالی و ارزی وابسته است، که محدودیت‌ها مانع عملکرد فراگیر شده است.
وزارت صنعت،معدن وتجارت پیش‌بینی کرده که امسال ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تن افزایش استخراج از معادن فعال کشور داشته باشد و این مهم با ماشین آلاتی که عمری بالای ۳۰ سال دارند، چندان واقع بینانه به نظر نمی‌رسد.
ضمن اینکه برابر آمار رسمی وزارتخانه مزبور، سال گذشته تعداد ۳۲۱ دستگاه ماشین آلات و تجهیزات معدنی وارد کشور شد، درحالی که بطور متوسط هر واحد معدنی چهار دستگاه ماشین آلات سنگین نیاز دارد و با رقم پنج هزار و ۶۰۰ معدن فعال، بطور متوسط افزون بر ۲۰ هزار دستگاه مورد نیاز است و با هزینه‌های سنگین اینگونه ماشین آلات، بهره برداران نیازمند حمایت‌های دولت هستند.
رویکرد حمایتی برای رشد بومی سازی
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: شرکت هپکو به سازمان تامین اجتماعی واگذار شده، اما با این وجود رویکرد حمایتی ایمیدرو برای رشد بومی‌سازی از این شرکت تغییر نکرده و درچارچوب جهش تولید دنبال می‌شود.
خداداد غریب پور افزود: ماموریت‌های توسعه‌ای سازمان ایمیدرو با نگاه ملی، در سال جهش تولید در حمایت از بخش معدن و صنایع معدنی، توسعه همکاری‌ها با این تولیدکننده با سابقه ادامه خواهد داشت.
رییس هیات عامل ایمیدرو اضافه کرد: ظرفیت‌های هپکو در همکاری با حوزه معدن و صنایع معدنی شناسایی شده و این شرکت آمادگی خود را برای تعمیر تجهیزات شرکت‌ها همچون بیل مکانیکی، هیدروسیلندرها، غلتک ها و ... اعلام کرده است.
نخستین گام هپکو، ساخت ۷۰۰ دستگاه ماشین آلات
هفته جاری (ششم مرداد ماه) تفاهم نامه همکاری شرکت‌های بزرگ معدن و صنایع معدنی با شرکت هپکو کلید خورد و قرار است در نخستین گام ۷۰۰ دستگاه ماشین‌آلات راهسازی توسط هپکو تا سال آینده ساخته و تحویل شود.
غلامرضا روزبهانی معاون مالی و اداری سازمان ایمیدرو در برنامه امضای تفاهمنامه شرکت‌های بزرگ معدنی و خانه معدن با هپکو، گفت: براساس برنامه تولید کوتاه مدت قرار است ۲۰۴ دستگاه ماشین آلات راهسازی در سال ۹۹ و همچنین تعداد ۷۷۴ دستگاه ماشین آلات راه سازی در سال ۱۴۰۰ تولید شود.
به گفته وی، برنامه هپکو «میان مدت»، تداوم و ثبات تولید شرکت و انجام فعالیت های تحقیقاتی و مهندسی برای تولید ماشین آلات معدنی و در «بلند مدت»، تولید ماشین آلات معدنی به همراه ماشین آلات راهسازی برنامه‌ریزی شده است.
عملیات معدنی حدود ۱.۲ میلیارد تنی
رییس صندوق بیمه سرمایه گذاری فعالیت‌های معدنی اعلام کرد: سالیانه حدود ۱.۲ میلیارد تن عملیات معدنی در سطح کشور انجام می‌شود، بنابراین نوسازی ماشین‌آلات در افزایش بهره‌وری در بخش معدن و صنایع معدنی نقش کلیدی دارد.
فرید دهقانی گفت: امروز باید بگونه‌ای برنامه‌ریزی شود که همراه با افزایش بهره‌وری، ارتقای کیفیت را داشته باشیم، در عین حال تولید مواد معدنی با کمترین قیمت بدست آید.
وی ضمن تایید اینکه تنها راه تامین ماشین آلات بزرگ واردات است، گفت: ضرورت دارد تا آسان‌ترین و در دسترس‌ترین و در عین حال ارزان‌ترین راه برگزیده شود.
ماشین آلات معدنی کشور با عمری غیر استاندارد
صاحب نظران و فعالان معدنی ضمن تایید عمر بالای ماشین آلات مورد استفاده در معادن کشور، خاطرنشان ساخته‌اند که عمر ماشین آلات در کشور بیش از ۵۰ تا ۱۰۰ هزار ساعت است و این از استاندارد جهانی بسیار بالاتر محسوب می‌شود.
براساس پیش‌بینی‌های انجام شده، انتظار می‌رود تا سال ۱۴۰۴ میزان استخراج از معادن فعال کشور از رقم سالیانه ۵۰۰ میلیون تن فراتر رود.
اکنون فعالان بخش معدن پیشنهاد داده‌اند که محدودیت واردات ماشین‌الات حذف شود، زیرا سرانجام این ماشین آلات به چرخه تولید منتقل می‌شود و دیگر اینکه باید محل تامین ارز پیمانکاران از محل ارز ثانویه باشد.
فرسودگی ماشین آلات پیامد کاهش کارایی
امروز متخصصان بخش معدن تاکید دارند: ضعف فناوری و محدودیت واردات باعث کاهش کارایی ماشین آلات شده و از سوی دیگر نسخه اجاره به شرط تملیک که توسط کارفرمایان ارایه می شود، تا کنون نسخه شفابخشی نبود.
ضمن اینکه موضوع تعمیرپذیری ماشین آلات کهنه هم مورد تایید نیست، درعین حال آن هم زمانی دارد، پیشتر پایان کرونا اردیبهشت ماه ۹۹ پیش بینی شده بود، اما اکنون برآورد شده که تاپایان امسال هم به شرایط سال گذشته نخواهیم رسید و از سوی دیگر اکنون نوسازی برای کل ماشین آلات مطرح نیست، بلکه بهسازی کانون توجه است.
حذف موانع واردات ماشین آلات معدنی مورد تقاضای فعالان این بخش است، زیرا جهش تولید در شرایط فعلی با آسان گرفتن واردات ماشین آلات میسر می‌شود.
تاریخچه نشان می‌دهد، ماشین آلات دست دوم در سال ۱۳۹۲ با کار کرد پنج سال، می توانستند از معافیت گمرکی برخوردار باشند، اما از اوایل ۱۳۹۶ دوره زمانی به ۱۰ سال ارتقا یافت.
پیمانکاران معدنی بر این اعتقادند که محدودیت در تعداد واردات ماشین آلات باید برداشته شود و بحث تامین ارز نیز رفع شود.
سابقه همکاری هپکو با ایمیدرو
براساس یک قرار داد تا پایان برنامه چهارم ( ۸۴- ۱۳۸۰) پیش‌بینی شد، حدود یکهزار دستگاه لودر و بولدوزر توسط سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ( ایمیدرو) با تسهیلات ویژه به معدنکاران واگذار شود.
سال ۱۳۸۳ حدود ۲۰۰ دستگاه از ماشین آلات واگذار شد و تا پایان سال ۱۳۸۴ نیز واگذاری ۲۰۰ دستگاه به بهره برداران معادن در دستور کار قرارگرفته بود.
واقعیت اینکه توسعه بخش معدن و بالا بردن بهره‌وری در این بخش نیازمند نوسازی ماشین آلات است و دولت باید برای نوسازی ماشین آلات معادن هزینه کند تا این بخش توجیه اقتصادی داشته باشد و اشتغال موجود در آن حفظ شود.
اعطای تسهیلات به معدنکار یا واردات ماشین آلات
امروز شرکت هپکو برای پاسخگویی به بخش معدن و صنایع معدنی اعلام آمادگی کرده، اما توان تولید ماشین آلات معدنی این شرکت چقدر می تواند پاسخگو باشد و آیا دولت حمایت از واردات ماشین آلات دسته دوم را باید در دستور کار قرار دهد، یا بهتر اینکه پشتیبانی از معدنکار را با اعطای تسهیلات مناسب به منظور خرید ماشین آلات ارزان قیمت دنبال نماید.
فعالان بخش معدن معتقدند: هنگام مشکلات تولید داخل و محدودیت ظرفیت این بخش، بکارگیری ماشین آلات معدنی دسته دوم در معادن کشور یک گزینه است، اما بیشتر اینگونه ماشین آلات عمری بیش از یک دهه را پشت سرگذرانده اند و خیلی موجب امیدواری نیست.
آمارهای اعلامی از وضعیت ماشین آلات مورد استفاده در معادن حاکی از آن است که لودر و بولدوزر به عنوان مهمترین نیاز معدنکاران بخش خصوصی محسوب می شود و تعداد پنج هزار و ۶۰۰ معدن فعال کشور نیازمند نوسازی است.
به گزارش ایرنا، شرکت‌های فولاد مبارکه، ملی صنایع مس، چادرملو و گل گهر، صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی و خانه معدن ایران ششم مرداد ماه جاری پنج تفاهمنامه همکاری با شرکت هپکو در سازمان ایمیدرو، امضا کردند.
رییس هیات عامل ایمیدرو گفت: براساس این تفاهم‌نامه‌ها در واقع شرکت‌هایی با هپکو همکاری دارند که دوسوم عملیات معدنکاری حوزه سنگ آهن، ۶۰ درصد معدنکاری در حوزه مس و تولید، ۳۰ درصد فولاد کشور را عهده دارند.
