استان اصفهان، در کنار آذربایجان شرقی و مرکزی، جزو استان هایی است که در حوزه استخراج سنگ تزئینی و ساختمانی، پیشگام تلقی می شود و این چند استان، قطب های تولید سنگ کشورمان هستند.
در گفت و گوی اختصاصی ما با مسعود گلشیرازی (رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن اصفهان)، اهم فعالیت های این تشکل بخش خصوصی برای رونق بخشی تولید و صادرات معادن و کارخانه های فرآوری سنگ تزئینی و ساختمانی استان اصفهان، مورد کند و کاو قرار گرفت که در ادامه می آید.
در ماه های اخیر و در ارتباط با حوزه معدن، به طور مشخص جنابعالی در دی ماه 1398 یک جلسه کاری با رئیس ایمیدرو، در شهر اصفهان داشته اید.
چه ضرورتی وجود داشت که این دیدار بین شما به عنوان رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن اصفهان و فعالان حوزه معدن و سنگ های تزئینی با آقای غریب پور رئیس ایمیدرو برگزار شد؟
-اولاً اجازه بدهید که من در ابتدا از رئیس ایمیدرو که اولین بار و به صورت عملیاتی، موضوعات مطرح شده در این جلسات را پیگیری کردند. در مجموع دو جلسه با آقای غریب پور برگزار شد. یک جلسه در سفر ایشان به اصفهان بود و جلسه ای بود که در اتاق اصفهان و با حضور هیأت رئیس اتاق منعقد شد.
جلسه دوم هم، جلسه ای بود که در دفتر آقای غریب پور در تهران برگزار شد. اساساً معادن کشور، دچار فرسودگی شده اند، هم از لحاظ تجهیزات و امکانات و هم از لحاظ به روز نبودن.
از سوی دیگر، ظرفیت کشور و به طور مشخص اصفهان به عنوان یکی از قطب های تولید سنگ های تزئینی، می طلبد که ما در این حوزه، بیش تر تلاش می کنیم.
اگر ما آمار را بررسی کنیم و سهم صادرات سنگ های تزئینی کشورمان را نگاه کنیم، حکایت از این دارد که اگر ما به صورت برنامه ای عمل کنیم تا 15 برابر عدد صادراتی حاضر، با سرمایه گذاری و بازاریابی در این حوزه، امکان رشد داریم یعنی از عدد 300 میلیون دلار، می توانیم با برنامه ریزی به 5 میلیارد دلار صادرات برسیم.
به همین جهت، توافقاتی انجام شد و خوشبختانه در برنامه های ایمیدرو نیز قرار گرفته بود، قرار شد در حوزه آموزش فعالان این حوزه، کار مشترک انجام شود و متولی و دستگاه مربوط به آن مشخص شد.
همچنین در رابطه با پایان نامه های دانشگاهی، قرار شد ایمیدرو، با دانشگاه های اصفهان پروژه های مشترک را تعریف کند. در عین حال، در رابطه با تخصیص تسهیلات ترجیحی جهت بازسازی ماشین آلات معادن، مقرر شد این تسهیلات از صندوق بازسازی معادن اعطا شود.
علاوه بر این موارد، قرار بر این شد ایمیدرو در ایجاد بازار مشترک سنگ های تزئینی، مشارکت کند و این بازار در اصفهان راه اندازی شود. این موضوع هم، جزو محورهای مذاکراتی بود که در این زمینه انجام شد.
در همان جلسه 11 دی سال گذشته، رئیس ایمیدرو گفته بود که طرح جامع معدن تدوین می شود. این طرح جامع، چه خاصیت و مزیتی می تواند برای معادن کشور و به طور خاص معادن سنگ تزئینی داشته باشد؟
-کشور ما، کشوری است که در حوزه معادن، غنی است، اما هم باید اکتشاف معدن انجام شود و هم استخراج و هم فرآوری. همچنین باید بازارهای هدف را شناسایی کنیم.
در دوره ای که موضوع صادرات نفت را باید عملاً فراموش کنیم، شاید صادرات اقلام معدنی به جهت وسعت کشورمان، از مهمترین اقلامی است که می تواند تحریم ها را مدیریت کرده و منابع ارزی را برای کشور تامین بدهیم.
این که ما طرح جامع معدن کشور را تدوین کنیم، مقدمه ساز این اقدامات است. ما باید بدانیم در کجا هستیم، کجا می خواهیم برویم و مسیر رسیدن به هدف را مشخص کنیم.
لازمه هر اقدام بزرگ، این است که ما همه عوامل ذی ربط، نقاط قوت و ضعف مان و برنامه هایی را که باید اجرا کنیم، در یک سند مجتمع کنیم تا به عنوان یک سند بالادستی مورد توجه همگان قرار بگیرد.
آمارهای مختلفی در مورد معادن سنگ اصفهان وجود دارد که در یکی از آنها رقم 230 واحد مطرح شده.
دقیقاً چه تعداد معدن سنگ تزئینی در اصفهان وجود دارد که واقعاً فعال هستند؟
-من الان آمار و اطلاعات معادن را ندارم و این اطلاعات در آرشیو وجود دارد. الان امکان پاسخ دقیق به این سوال شما را ندارم.
یک آمار این است که استان اصفهان دارای 230 معدن سنگ است و این استان بیش از 1800 کارخانه فرآوری سنگ دارد.
از طرفی، آقای موفق، رئیس فعلی سازمان صنعت و معدن اصفهان در اردیبهشت امسال، گفته اند که 840 معدن در حال بهره برداری هستند که نزدیک به 400 واحد از آن سنگ تزئینی است.
این نوع آمار سازمان صنعت و معدن استان اصفهان برای شما موثق و مورد اعتماد است؟
-بله. آمار رئیس سازمان صنعت و معدنف آمار قابل اتکا محسوب می شود.
به عنوان رئیس اتاق اصفهان، قاعدتاً با مالکان و فعالان معدن و معادن سنگ تزئینی تعامل دارید و جلسه برگزار می کنید. در حال حاضر، وضعیت معادن سنگ تزئینی اصفهان چگونه است؟
-خوشبختانه عضو هیأت رئیسه و خزانه دار اتاق اصفهان، از فعالان حوزه معدن بوده و رئیس خانه معدن اصفهان هستند. ایشان از معدن کاران سنگ های تزئینی هستند. واقعیت این است که صنعت و معدن ما به طور جدی نیاز به بازسازی ماشین آلات، نوسازی آنها و به روز شدن آنها دارد.
در کنار این اقدامات، باید شتاب دهنده هایی را جهت ایجاد بازارهای صادراتی، داشته باشیم تا از سرمایه ای که داریم به نحو مطلوب بهره مند شویم.
به همین دلیل، اتاق اصفهان در برنامه های خودش راه اندازی شتاب دهنده های صادراتی را در نظر گرفت. از تعداد 21 تیمی که از سال 1398 به عنوان سال اول شروع کردند، دو تیم از آنها، در حوزه صادرات سنگ های تزئینی هستند.
ما سعی کرده ایم با دعوت از دانش آموختگان و جوانان خوش فکر فعال در شرکت های مدیریت صادرات، کمک کنیم که صادرات ما، علمی تر و غنی تر شود.
این موضوع مطرح است که اصفهان بزرگترین تولید کننده سنگ های تزئینی است. این ادعا واقعاً درست است؟
-بله و اصلاً شهرک محمودآباد اصفهان، یک از قطب های بزرگ تولید سنگ کشور است. در این قطب سنگ حدود 750 واحد سنگبُری و 500 کارگاه مرتبط با حوزه سنگ فعالیت دارند.
حدود 10 درصد از سنگ های تزئینی کشورمان، در اصفهان استخراج می شود و گفته شده 50 درصد از سنگ فرآوری شده در اصفهان تولید می شود.
چه بستری فراهم بوده که چنین وضعیتی در حوزه سنگ های تزئینی در استان اصفهان رقم خورده است؟
-سابقه صنعتی بودن اصفهان به دوره صفویه برمی گردد و اصفهان، قطب صنعت بوده. به دنبال آن، موضوع معادن هم به خاطر معماری خاص اصفهان، بین اصفهانی ها ریشه سنتی و سنواتی دارد.
در طول زمان و در عصر جدید، این موضوع عمیق تر و صنعتی تر شده و کارگاه های متعدد در این حوزه تاسیس شده. در کنار صنعت فرش و صنعت فولاد، صنعت سنگ هم حوزه مورد علاقه اصفهانی ها بوده و هست.
البته سرمایه گذاری های زیادی در این صنایع و از جمله صنعت سنگ انجام شده ولی از ماشین آلات قدیمی استفاده شده که الان این ماشین آلات باید روزآوری شود.
آیا کارخانجات سنگبُری و فرآوری مدرن سنگ که در اصفهان فعالیت دارند، محصول با کیفیت تولید کرده و استانداردهای جهانی را رعایت می کنند؟
-واحدهای جدیدی احداث شده و تکنولوژی را هم وارد کرده اند و تولیدات آنها قابل قبول است، اما ما یک سطح مطلوب داریم و یک سطح ایده آل. وضعیت ما، نسبت به پتانسیلی که داریم، مورد قبول نیست و باید کارهای بیش تری در این حوزه انجام بدهیم.
امکان این وجود دارد که الان تجهیزات جدید معدنی و فرآوری سنگ تزئینی وارد شود و مورد استفاده قرار بگیرد؟
-لازمه استفاده از تجهیزات جدید، این است که دولت تسهیلات بانکی کم بهره در اختیار معدن کاران بگذارد چرا که سرمایه گذاری در این حوزه، عددی سنگین و گران است. اگر این تسهیلات ارائه شود معدن کاران می توانند سرمایه گذاری کنند.
پس بالاخره وضعیت به گونه ای بوده که تجهیزات جدید وارد کشور شده و شما از کیفیت کار و عملکرد آنها دفاع می کنید.
-بله. عده ای که توان مالی داشته و بازار فروش آن را هم داشته اند، تکنولوژی را وارد کرده اند. عده دیگری، هنوز با روش سنتی فعالیت می کنند و فعالیت این واحدها باید روزآوری شود.
کسانی که توان مالی داشته اند از نظر واردات تجهیزات، قاعدتاً مشکلی نداشتند که توانسته اند وارد کنند؟
-عمده این واردات تجهیزات، مربوط به سال های قبل است. در دو، سه سال گذشته به خاطر التهابات ارزی، کلاً سرمایه گذاری صنعتی از جمله در حوزه معدن به طور جدی مخدوش شده.
در این حوزه، دولت باید سیاست حمایتی مشخصی اتخاذ کند. اگر سیاست حمایتی اتخاذ نشود، ما با فرسودگی مفرط صنایع و معادن رو به رو خواهیم بود.
در علم اقتصاد هم، این موضوع را داریم که یکی از چالش های اصلی کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه، موضوع انتقال تکنولوژی است.
پس ما می باید در زمان سیاستگذاری دقت داشته باشیم که انتقال تکنولوژی و به روز نگه داشتن صنایع و ماشین آلات را جزو مهمترین سیاست های خودمان قرار بدهیم. متاسفانه در یکی، دو سال گذشته، دولت ما به خاطر محدودیت های مالی که داشته، نتوانسته است به خوبی اتخاذ سیاست کند یا اگر هم کاری انجام شده، ناکافی است.
جنابعالی اخیراً گفته اید که دولت و بانک مرکزی از معادن حمایت کنند و به روز رسانی تکنولوژی در این صنعت اتفاق بیفتد.
الان واقعا دولت و بانک مرکزی امکانات این را دارند که این تجهیزات به روز شود یعنی معادن با کیفیت بهتری سنگ ها را استخراج کنند یا واحدهای فرآوری با کیفیت بهتری بتوانند کار بُرش سنگ را انجام بدهند که در گرفتن بازارهای صادراتی هم موفق باشیم؟
-وظیفه دولت، سیاستگذاری معطوف به هدف در جهت رشد اقتصادی و توسعه پایدار است و این کار، جزو رسالت های دولت تلقی می شود.
این که محدودیت هایی وجود داشته باشد، خُب همه اذعان دارند که محدودیت هم وجود دارد، اما اگر دولت بخواهد خودش را اسیر این محدودیت کند، عواقب آن برای اقتصاد ملی ما، ناخوشایند است.
وظیفه ما به عنوان فعال اقتصادی، مطالبه گری از دولت است. وظیفه ما این نیست که محدودیت های دولت را در نظر بگیریم به هر حال، دولت قوه حاکمه است و باید از ظرفیت های خودش درست استفاده کند تا بتواند سیاست هایی را که باعث رفاه بیشتر مردم می شود، محقق کند.
دولت باید به نرخ تشکیل سرمایه توجه ویژه داشته باشد. برای این که این نرخ تشکیل سرمایه، بهبود پیدا کند، دولت می باید هم سیاست های پولی، هم سیاست های ارزی و هم سیاست های تجاری خودش را با جدیت روزآوری کند تا بتواند خودش را از محدودیت ها آزاد کند.
در حکمی که آقای مدرس خیابانی، سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر و مسئول ویژه برای پیگیری دستورات رئیس جمهور در حوزه معدن و صنعت تعیین کرده است بر توسعه صادرات و احیای معادن موچک و متوسط تاکید شده.
همین معادنی که فرضاً در اصفهان وجود دارند و غیر فعال هستند، آیا با چنین حکمی امکان فعالیت مجدد آنها وجود دارد؟
-اولاً خودتان که گفتید سرپرست وزارت. اساساً طول عمر کاری سرپرست سه ماه است. با دو، سه ماه، نه می شود سیاستگذاری کرد و نه می شود کارهای اساسی انجام داد. پس لذا حکم او، نشدنی است.
در نتیجه باید صبر کنیم تا وزیر مشخص شود و این حکم، قوام اجرایی پیدا کند. به همین دلیل، قضاوت در رابطه با این که در این حکم، چه نکاتی نوشته شده، عملاً نقض غرض است چرا که طبق قانون، مدت فعالیت سرپرست، طولانی نیست.
می طلبد با توجه به حساسیت حوزه صنعت، معدن و تجارت، رئیس جمهور محترم هر چه سریعتر وزیر مورد نظر خودشان را به مجلس معرفی کند تا وزیر رای اعتماد را بگیرد و بتواند سیاست های کلان این حوزه را پیگیری کند.
در مدت یک ماه یا دو ماه، نه کسی می تواند معجزه کند و نه کسی از سرپرست توقعی دارد. ما امیدواریم رئیس جمهور در این زمینه اتخاذ تصمیم کند.
جنابعالی و فعالان حوزه معدن و سنگ های تزئینی، دو جلسه با آقای غریب پور که همچنان رئیس ایمیدرو هستند، داشته اید. حداقل از ایشان انتظار دارید که همان طرح جامع را در حوزه معدن سریعاً تدوین کنند؟
-من نوع رفتار، برخورد و ورود آقای غریب پور به این موضوع را پسندیدم یعنی به عنوان آدمی که عملیات موضوع را پیگیری کردند و عملیاتی تر از بخش خصوصی این کار را انجام دادند، امیدوارم اگر سیاست به همین شکل پیش برود و ثبات مدیریت وجود داشته باشد، شاهد اقداماتی در حوزه معدن و سنگ های تژئینی باشیم.
