می‌گویند سخت‌ترین شغل دنیا است یا بهتر است اینگونه بگوییم، وقتی بخواهند شغل سختی را معرفی کنند، می‌گویند بعد از این شغل، شغل مدنظر سخت‌ترین حرفه دنیا است، کار در آن بسیار دشوار به نظر می‌رسد و تا زمانی که در اعماق 20، 30 یا 300 متری آن کار نکنید، این نوشته‌ را درک نخواهید کرد، حرفه‌ای که اندازه سختی و آسانی دیگر حرفه‌ها با آن سنجیده می‌شود، شغلی به نام "کار در معدن".

شاید دلیل این امر، آسیب دیدگی در مراحل گوناگون کار در معدن، انتشار گازها، گرد و غبار، مواد شیمیایی، سر و صدای بسیار زیاد ناشی از ماشین آلات و آتشباری، گرمای بیش از حد و مواردی از این قبیل باشد، دلایلی که موجب شده تا کار در معدن به عنوان یکی از حرفه‌های پرخطر با ریسک بالا معرفی شود اما اگر معدن، معدنکاری، مهندسان و کارگران معدن نبودند، مواد اولیه مورد استفاده در صنایع از کجا باید تامین می شد.

بنابراین حوزه معدن، از انجام مطالعات زمین شناسی، پی جویی، شناسایی، اکتشاف گرفته تا استخراج و فرآوری، به عنوان عامل اصلی گردش چرخ صنعت است اما، به هر میزان که مورد اهمیت است، به همان اندازه در جامعه شناخته شده نیست و تنها تصور افراد از معدن و معدنکاری در جامعه، تصور کلاه ایمنی چراغ دار و صورت های غبار آلوده معدنکارانی است که همیشه و هر لحظه سپیدی دندان‌هایشان در تبسم به لنز دوربین عکاسی، جرقه امید به زندگی را تداعی می کند.

در این میان، شاید کمتر کسی از چگونگی اکتشاف و مراحل معدنکاری اطلاع داشته باشد و قدر مسلم یکی از مشاغلی که مشاهده روند کاری در آن برای هر کسی امکان پذیر نیست، کار در معدن است. کمتر کسی می داند کار در عمق ۳۰، ۲۰ و یا ۳۰۰۰ متری در زیر زمین تحت چه شرایطی انجام می شود، از این رو بدیهی است که تکنیک های معرفی مشاغل در بهترین حالت از طریق کارگاه های علمی و اجرایی انجام می شود، باید علاقه مندی و اطلاع رسانی در میان افراد را فراهم سازد.

از معدن به هر شیوه‌ای بخواهند می‌توانند درآمد کسب کنند، از گردشگری گرفته تا برداشت‌های مجاز و غیرمجاز، همین چند وقت پیش بود که برداشت غیرمجاز از معدن آن هم برای چند سال متوالی موجب شد تا رسانه‌ها از بازداشت فرد خاطی خبر دهند.

خبری با عنوان "بازداشت بزرگترین معدن خوار نیم قرن اخیر در مازندران"، خبری که رسانه‌های مازندران از آن به عنوان معدن‌خوار یاد کرده‌اند، معدنی که می‌تواند برای استان و حتی کشور، هم از لحاظ اشتغالزایی و هم از لحاظ درآمدزایی، کارآمد و موثر باشد.

استخراج شن و ماسه غیر مجاز از دل کوه و تخلفات چندین باره زیست محیطی آنقدر زیاد وگسترده بود که بزرگ‌ترین معدن‌خواری ۲۵ سال اخیر را به نام خود ثبت کرده بود، در واقع قرض از نوشتن این مطالب ظرفیت فراوان معدن و کار در آن، برای درآمدزایی و خودکفایی است.

به عنوان مثال، گردشگری معدن از بهترین فعالیت‌های ژئوتوریسمی به شمار می‌رود، کارشناسان معتقدند سایت‌هایی برای بازدید هدفمند از ابزار و آلات اکتشاف و حفاریِ معادن از دوران باستان در معادن متروکه تا ابزار نوین کاوش در معادن امروزی می‌تواند تسهیل‌کننده این امر باشد، البته همه چیز به‌اینجا ختم نمی‌شود؛ چراکه این بازدید شما را با ناشناخته‌هایی از دل زمین، کانی‌ها و سنگ‌های گران‌بها، فعالیت‌های معدن‌کاران و میراث تاریخی آشنا کرده و قابلیت تبدیل یک معدن به‌مقصدی برای بازدید گردشگران و کسب درآمد پایدار از آن را به‌وجود می‌آورد.

در کشورمان ایران نیز موزه های معدنی را می توان به عنوان مجموعه فرهنگی و توریستی راه اندازی کرد، با این کار، ایران به عنوان یکی از نخستین کشورهای جهان که در این زمینه صاحب هنر و فن استخراج و ذوب بوده برای باستان شناسی معدنی و متالورژی معرفی می شود. معدن زغال سنگ البرزمرکزی زیرآب- سوادکوه،به عنوان نخستین معدن زغال در کشور در سواد کوه استان مازندران می‌تواند نمونه مناسبی برای راه اندازی یک موزه معدن باشد.

معدن ذغالسنگ البرز مرکزی که در دهه اول قرن بیستم به منظورتامین سوخت درزمینه های مختلف وحتی بامحوریت صادرات به کشورهای اروپایی و باتوجه به استقرار برخی ازدستگاه‌های برجای مانده از اوایل قرن در دره زیراب دارای قابلیت استفاده در حوزه موزه معدن است و می توان از نمونه های معدنی سراسر کشورجمع آوری کرده و در این مکان پایگاهی ازتوانمندی معدنی کشور شکل گیرد.

هر چند از سال ۹۱ زمزمه هایی مبنی بر موزه معدن شدن معادن ذغال سنگ سوادکوه بود اما تاکنون خبری مبنی بر ایجاد این نوع موزه در سوادکوه منتشر نشده است، این حوزه می تواند گردشگران زیادی را از سراسر جهان به خود جذب کند و در بحران اقتصادی کمک شایانی در ارزآوری انجام دهد.

از سویی دیگر، ۸۰ درصد محصولات موجود در بازار ریشه معدنی دارد، سمباده، محصولات سیلیکونی و پنبه جات، صنایع پولادی و سیمان از کاربردهای سیلیس بوده و مصارف خوراکی، بهداشتی، درمانی و تولیدات سرامیکی و رنگ سازی و استفاده در صنایع موشکی و اورانیومی از کاربردهای فلورین محسوب می‌شود.

کارشناسان معتقدند معدن و صنایع معدنی استان مازندران پتانسیل درآمدزایی و ارزآوری هم ردیف نفت استان خوزستان را دارد. بر اساس نظر متخصصان، ظرفیت معادن و صنایع معدنی مازندران بسیار بالا است چرا که، رتبه اول تولید فلورین و سیلیس کشور، رتبه دوم تولید زغال سنگ کشور، بهترین ذخیره سنگ آهن هماتیت و بهترین تنوع سنگ‌های تزئینی تنها بخشی از پتانسیل بسیار بالای این استان در این حوزه است.

در واقع اگر معادن مورد حمایت قرار گرفته و بتواند با تمام توان و ظرفیت کار کنند و کارخانه‌های فرآوری نیز فعال شوند خودکفایی اقتصاد مازندران حتمی است اما چنانچه روال گذشته تکرار شود و حمایتی وجود نداشته باشد ظرفیتی با این وسعت و عظمت نابود خواهد شد.

داشتن رتبه اول تولید سیلیس بدون داشتن صنایع معدنی آن و داشتن زغال سنگ بدون کارخانه کک سازی یعنی عملا تولیدات معدنی مازندران کمکی به اقتصاد استان نمی‌کند.

بنابر اظهار نظر مسئولان، تمامی این دستاوردها تنها با ۱۰ درصد توان بدست آمده و چنانچه تمام توان معادن استان بکار گرفته شود این حوزه می‌تواند موتور محرک اقتصاد شده و مازندران را در ردیف برترین استان‌های کشور از منظر اقتصادی قرار دهد.

تعداد زیادی از این معادن در حقیقت معدن برداشت شن و ماسه بوده و معادن اصلی استان نظیر سیلیس، زغال سنگ، سنگ تزئینی، سرب و روی یا نیمه فعال و یا غیرفعال شده‌اند.